۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'فاضل مقداد' به 'فاضل مقداد ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
اصول عمليّه در كلام پيشينيان داراى انسجام دقيق منطقى نبود؛ ولى مرحوم شيخ اعظم به آن حصر عقلى داده، يعنى اصول عملى كمتر و بيشتر از چهار اصل نمىتواند باشد. | اصول عمليّه در كلام پيشينيان داراى انسجام دقيق منطقى نبود؛ ولى مرحوم شيخ اعظم به آن حصر عقلى داده، يعنى اصول عملى كمتر و بيشتر از چهار اصل نمىتواند باشد. | ||
يكى ديگر از خصوصيات كتاب وسعت تتبع در نظريات علماى اصولى مىباشد. حجم جستجو در انديشههاى ديگران از معيارهاى ارزشيابى پژوهشها و تحقيقات است. [[شيخ انصارى]] از اين نگاه نيز محققى برجسته و بنام است. منابع مورد استفادۀ وى در فرائد الأصول، بالغ بر صد عنوان است؛ مثلا در بحث انسداد كلمات [[شيخ صدوق]] در [[من لايحضره الفقيه]] ، [[علمالهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] در رسائل، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در عدة، محقق حلى در معتبر، علامۀ حلى در نهج المسترشدين، [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله|فاضل مقداد]] | يكى ديگر از خصوصيات كتاب وسعت تتبع در نظريات علماى اصولى مىباشد. حجم جستجو در انديشههاى ديگران از معيارهاى ارزشيابى پژوهشها و تحقيقات است. [[شيخ انصارى]] از اين نگاه نيز محققى برجسته و بنام است. منابع مورد استفادۀ وى در فرائد الأصول، بالغ بر صد عنوان است؛ مثلا در بحث انسداد كلمات [[شيخ صدوق]] در [[من لايحضره الفقيه]] ، [[علمالهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] در رسائل، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در عدة، محقق حلى در معتبر، علامۀ حلى در نهج المسترشدين، [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله|فاضل مقداد]] در شرح باب حادى عشر، [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانسارى]] ، صاحب وافية، [[محدث بحرانى]] در الحدائق الناظرة، عضدى و حاجبى در مختصر الأصول را نقل و به نتيجهگيرى مىپردازند. يا در بحث شبهۀ تحريميه يكى از دلائل قائلان به برائت اجماع است. شيخ به نقل آراى علما پرداختهاند و بطلان اين سخن را كه برائت در شبهۀ موضوعيه نظريۀ عالمان متأخر اماميه است، روشن مىسازد و بدين منظور، سخن [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] (در مقدمۀ كافى)، [[شيخ صدوق]] (در العقائد)، [[علمالهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، [[ابن زهره، حمزه بن علی|ابن زهره]]، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، [[شيخ مفيد]]، ابوالصلاح حلبى، محقق، علامه، [[شهيد اول]] و [[شهيد ثانى]] را نقل مىكند. | ||
== نقد نظريات بزرگان == | == نقد نظريات بزرگان == | ||
خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
شيخ عقل را به فطرى سليم، و ظنى ناقص تقسيم مىكند. وى عقل فطرى را بر حسب نقل متواتر حجت مىداند و آن را حجت باطنى و شريعت درونى قلمداد مىكند و معتقد است دليل عقلى، با دليل نقلى تعارض و مخالفت ندارد، و اگر چنين موردى يافت شود، بايد دليل نقلى تاويل شود. | شيخ عقل را به فطرى سليم، و ظنى ناقص تقسيم مىكند. وى عقل فطرى را بر حسب نقل متواتر حجت مىداند و آن را حجت باطنى و شريعت درونى قلمداد مىكند و معتقد است دليل عقلى، با دليل نقلى تعارض و مخالفت ندارد، و اگر چنين موردى يافت شود، بايد دليل نقلى تاويل شود. | ||
با همۀ ويژگىهاى مثبت كتاب، امّا به دليل نقايصى كه در متن و مطالب مطرح شده وجود دارد، تصحيح بعضى از عبارتهاى كتاب و همين طور تهذيب و حذف بعضى از مباحث آن ضرورى است. شيخ اعظم نيز به اين مسأله توجه داشته، هم چنانكه در كتاب بحر الفوائد (شرح بر رسائل)، ميرزا [[آشتیانی، محمدحسن|محمدحسن آشتيانى]] | با همۀ ويژگىهاى مثبت كتاب، امّا به دليل نقايصى كه در متن و مطالب مطرح شده وجود دارد، تصحيح بعضى از عبارتهاى كتاب و همين طور تهذيب و حذف بعضى از مباحث آن ضرورى است. شيخ اعظم نيز به اين مسأله توجه داشته، هم چنانكه در كتاب بحر الفوائد (شرح بر رسائل)، ميرزا [[آشتیانی، محمدحسن|محمدحسن آشتيانى]] اين طور گفته است: «و قد كان بانيا على تغيير عبارة الكتاب في الأمر الثاني في كثير من مواضعه و قد دعي فأجاب قبله» (بحر الفوائد ص 227 سطر 10) استاد مصمم بود، بسيارى از عبارتهاى مبحث ظن را تغيير دهد؛ اما پيش از اصلاح كتاب دعوت حق را لبيك گفت. | ||
در أعيان الشيعة نيز در مورد تأليفات شيخ اعظم اين طور آمده است: | در أعيان الشيعة نيز در مورد تأليفات شيخ اعظم اين طور آمده است: | ||
خط ۱۴۲: | خط ۱۴۲: | ||
چنانكه در مباحث الفاظ كار اساسى و ابتكارات مربوط به شيخ محمد تقى اصفهانى، صاحب هداية المسترشدين مىباشد، ابتكارات و نوآوريها در مباحث اصول عمليّه به شيخ اعظم اختصاص دارد. | چنانكه در مباحث الفاظ كار اساسى و ابتكارات مربوط به شيخ محمد تقى اصفهانى، صاحب هداية المسترشدين مىباشد، ابتكارات و نوآوريها در مباحث اصول عمليّه به شيخ اعظم اختصاص دارد. | ||
ميرزا [[آشتیانی، محمدحسن|محمدحسن آشتيانى]] | ميرزا [[آشتیانی، محمدحسن|محمدحسن آشتيانى]] صاحب بحر الفوائد در مورد ابتكارات شيخ اعظم اين طور گفته است: «كيف و هو مبتكر في الفن بما لم يسبقه فيه سابق.» (بحر الفوائد ص 227 سطر 10) | ||
سيد محسن امين در أعيان الشيعة اين طور مىگويد: «مع أنّ مطالبه أكثرها مبتكرات» اكثر مطالب فرائد الأصول ابتكارى و نو است. (أعيان الشيعة ج 10 ص 118) | سيد محسن امين در أعيان الشيعة اين طور مىگويد: «مع أنّ مطالبه أكثرها مبتكرات» اكثر مطالب فرائد الأصول ابتكارى و نو است. (أعيان الشيعة ج 10 ص 118) |
ویرایش