قرة العين: تفاوت میان نسخه‌ها

قرة العين (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۳ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۹

۱۹۲ بایت اضافه‌شده ، ۲۳ مارس

بدون خلاصۀ ویرایش

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۱۴۶٬۰۶۴

ویرایش

@@ خط ۲۷: / خط ۲۷: @@
 | پیش از =
 }}
-'''قرة العين''' تألیف قاضی اوش، همراه با تصحیح و تحقیق سلمان ساکت، زهرا محمودی؛ قرة ‌العین کتابی است مشتمل بر امثال و حکم فارسی و عربی و نوادر حکایات که در حدود نیمۀ قرن ششم در دورۀ حکومت سلجوقیان به رشتۀ تحریر درآمده است.
+'''قرة العين''' تألیف [[قاضی اوش]]، همراه با تصحیح و تحقیق [[ساکت، سلمان|سلمان ساکت]]، [[محمودی، زهرا|زهرا محمودی]]؛ قرة ‌العین کتابی است مشتمل بر امثال و حکم فارسی و عربی و نوادر حکایات که در حدود نیمۀ قرن ششم در دورۀ حکومت سلجوقیان به رشتۀ تحریر درآمده است.
 ==ساختار==
@@ خط ۳۷: / خط ۳۷: @@
 نام این اثر در نسخ مختلف به دو صورت «قرّة ‌العین» و «قرّة العیون» ضبط شده است: در نسخۀ فاتح که پیش از این به عنوان قدیمی‌ترین دست‌نویش این اثر شناخته می‌شد، آشکارا «قرة العین» آمده است. همچنین در نسخ کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، کتابخانۀ ملی تبریز و ایاصوفیا نیز به همین نام ثبت شده است. اما در نسخ کتابخانۀ مرعشی، ایاصوفیا و نیز نسخۀ کتابخانۀ سلطنتی نام کتاب «قرّة العیون» ضبط شده است.
-در متن اثر و نسخه‌های خطی موجود به نام مؤلف اشاره‌ای نشده است، تنها در برگ نخست نسخۀ فاتح نوشته شده است: «کتاب قرة العین تألیف الامام المتبحر قاضی اوس رحمه الله و نوّر ضریحه». احمد منزوی نیز در فهرست نسخه‌های خطی فارسی، ذیل «قرة العیون» به دو نسخۀ کتابخانۀ سریزدی یزد و کتابخانۀ اصغر مهدوی اشاره کرده است و مؤلف اثر را طبق آنچه در فهرست‌های هر دو کتابخانه آمده، «قاضی اوس» دانسته است.
+در متن اثر و نسخه‌های خطی موجود به نام مؤلف اشاره‌ای نشده است، تنها در برگ نخست نسخۀ فاتح نوشته شده است: «کتاب قرة العین تألیف الامام المتبحر قاضی اوس رحمه الله و نوّر ضریحه». [[منزوی، احمد|احمد منزوی]] نیز در فهرست نسخه‌های خطی فارسی، ذیل «قرة العیون» به دو نسخۀ کتابخانۀ سریزدی یزد و کتابخانۀ اصغر مهدوی اشاره کرده است و مؤلف اثر را طبق آنچه در فهرست‌های هر دو کتابخانه آمده، «قاضی اوس» دانسته است.
 قرة العین دارای یک مقدمه، چهار قسم و یک مؤخرّه است. مؤلف در مقدمه به‌صراحت گفته که قصد ادامۀ کار ثعالبی را داشته و در این راستا، «امثال نادر» و «نکته‌های زاهر» را که در میان «اولیای بلاغت» و «خداوندان فصاحت» متداول بوده است، از قران استخراج کرده و حکایات مرتبط با آیات را بدان‌ها افزوده تا «ارباب هنر زلف سخن بدو پیرایند و اصحاف فصاحت چهرۀ نطق بدو آرایند». بنابراین مؤلف آشکارا هدف اصلی خود را ارائۀ رساله‌ای برای کاتبان و خطیبان دانسته تا در نوشتار و گفتار خود از آن بهره گیرند.
@@ خط ۵۱: / خط ۵۱: @@
 در پایان، مؤخره‌ای کوتاه با عنوان «فصل» آمده است که به طور عمده دربردارندۀ مطالبی دربارۀ کتاب و ارزش و اهمیت آن است. همان‌طور که معلوم است مؤلف در هر قسم و در هر فصل با توجه به موضوع آن، شیوه‌ای جداگانه در پیش گرفته است. با این حال بخش‌بندی کتاب درخور توجه و گونه‌ای است که خواننده به سرعت می‌تواند مطالب مورد نیاز خود را بیابد. همچنین از نوع انتخاب امثال و حکایات و تقسیم‌بندی ویژۀ آنها می‌توان به علاقۀ فکری و ذوقی خوانندگان آن روزگار پی برد.
-قرة العین از نظر اشتمال بر امثال کهن فارسی اهمیت بسزایی دارد. در این کتاب بیش از سی مثل عربی و افزون بر صد مثل فارسی وجود دارد که به ویژه بسیاری از امثال فارسی آن در منابع دیگر نیامده است. بدین ترتیب، کتاب گنجینه‌ای است از امثال کهن فارسی. از سوی دیگر در این کتاب امثال فارسی و عربی با یکدیگر تطبیق یافته و از این نظر با اثر گرانقدر رشیدالدین و طواط یعنی «لطایف الامثال» و «طرایف‌الاقوال» قابل مقایسه است. اهمیت دیگر قرةالعین، پیوند امثال و اشعار فارسی و عربی و حکایت‌ها و داستان‌های شنیدنی با آیات قرآن است. ویژگی دیگر کتاب، تطبیق اشعار فارسی با عربی از یک‌سو و تطبیق ابیات و مصراع‌های فارسی با آیات قرآن از سوی دیگر است که در نوع خود جالب و درخور توجه است. در این کتاب بیش از هفتاد بیت فارسی وجود دارد که سرایندگان اغلب آنها ناشناخته باقی مانده و شاعران شماری از آنها مشخص شده است.
+قرة العین از نظر اشتمال بر امثال کهن فارسی اهمیت بسزایی دارد. در این کتاب بیش از سی مثل عربی و افزون بر صد مثل فارسی وجود دارد که به ویژه بسیاری از امثال فارسی آن در منابع دیگر نیامده است. بدین ترتیب، کتاب گنجینه‌ای است از امثال کهن فارسی. از سوی دیگر در این کتاب امثال فارسی و عربی با یکدیگر تطبیق یافته و از این نظر با اثر گرانقدر [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشیدالدین وطواط]] یعنی «[[لطايف ‌الأمثال و طرايف‌ الأقوال|لطایف الامثال و طرایف‌الاقوال»]] قابل مقایسه است. اهمیت دیگر قرةالعین، پیوند امثال و اشعار فارسی و عربی و حکایت‌ها و داستان‌های شنیدنی با آیات قرآن است. ویژگی دیگر کتاب، تطبیق اشعار فارسی با عربی از یک‌سو و تطبیق ابیات و مصراع‌های فارسی با آیات قرآن از سوی دیگر است که در نوع خود جالب و درخور توجه است. در این کتاب بیش از هفتاد بیت فارسی وجود دارد که سرایندگان اغلب آنها ناشناخته باقی مانده و شاعران شماری از آنها مشخص شده است.
 در این کتاب ابتدا کهن‌ترین نسخ اثر دستیاب شده است. در تصحیح نسخۀ کتابخانۀ فاتح (مورخ 722 ق) به عنوان اساس نسبی انتخاب و ضبط بقیۀ نسخ در پانوشت ذکر شده است. با توجه به اینکه این کتاب حاوی امثال، اشعار و آیات فراوان بوده و نیز برای سهولت کار محققان و پژوهشگران، به دست‌دادن فهرست‌های مختلف و کاربردی از این اثر، یکی از مزیت‌های تصحیح جدید است. در این راستا فهرست آیات، امثال فارسی و عربی، اشعار فارسی و عربی و نیز احادیث استخراج و در پایان آورده شده است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3756 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>
 ==پانويس ==