شرح التصريف (ابوالقاسم ثمانینی): تفاوت میان نسخهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''شرح التصريف'''، از آثار ادیب و نحوی قرن پنجم هجری قمری، [[ابوالقاسم عمر بن ثابت ثمانینی]] (متوفای 443ق)، است که توضیحاتی را درباره مباحث کتاب [[التصريف الملوكي]] تألیف صرفی، نحوی و لغوی قرن چهارم هجری قمری، [[ابوالفتح عثمان بن عبدالله جنى موصلى]]، مشهور به [[ابن جنی]] (321-392ق)، بیان میکند. پژوهشگر معاصر، [[ابراهیم بن سلیمان بعیمی]]، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزشمند را بر آن افزوده و شخصیت و آثار [[ابوالقاسم ثمانینی]] و [[ابوالفتح بن جنی]] و بهخصوص ویژگیها و روش اثر حاضر را شناسانده است. | '''شرح التصريف'''، از آثار ادیب و نحوی قرن پنجم هجری قمری، [[ثمانيني، عمر بن ثابت|ابوالقاسم عمر بن ثابت ثمانینی]] (متوفای 443ق)، است که توضیحاتی را درباره مباحث کتاب [[التصريف الملوكي]] تألیف صرفی، نحوی و لغوی قرن چهارم هجری قمری، [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابوالفتح عثمان بن عبدالله جنى موصلى]]، مشهور به [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابن جنی]] (321-392ق)، بیان میکند. پژوهشگر معاصر، [[ابراهیم بن سلیمان بعیمی]]، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزشمند را بر آن افزوده و شخصیت و آثار [[ثمانيني، عمر بن ثابت|ابوالقاسم ثمانینی]] و [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابوالفتح بن جنی]] و بهخصوص ویژگیها و روش اثر حاضر را شناسانده است. | ||
==هدف و روش== | ==هدف و روش== | ||
* شارح مقدمه روشی ندارد، ولی در پایان کتاب، آمده است: در این اثر مختصر، مطالبی درباره دانش تصریف آوردم که با آن میتوان به سایر مباحث دست یافت و با همین نکتهها میشود بر آنچه نگفتهام، مسلّط شد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص555</ref>. | * شارح مقدمه روشی ندارد، ولی در پایان کتاب، آمده است: در این اثر مختصر، مطالبی درباره دانش تصریف آوردم که با آن میتوان به سایر مباحث دست یافت و با همین نکتهها میشود بر آنچه نگفتهام، مسلّط شد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص555</ref>. | ||
* مقدمه مفصل [[ابراهیم بن سلیمان بعیمی]] انصافا ستودنی و بسیار سودمند است. او شرح حاضر را از جنبه روششناسی با دقت و تفصیل معرفی کرده و از جمله با شرح [[ابن یعیش]] مقایسه کرده و بهعنوان مثال نوشته است: هرچند حجم هر دو شرح تقریبا یکسان است، ولی [[ابن یعیش]] مقدمه 17 سطری [[ابن جنی]] را در 100 صفحه شرح کرده، ولی [[ثمانینی]] فقط 14 صفحه را به توضیح آن اختصاص داده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص162-164</ref>. | * مقدمه مفصل [[بعیمی، ابراهیم بن سلیمان|ابراهیم بن سلیمان بعیمی]] انصافا ستودنی و بسیار سودمند است. او شرح حاضر را از جنبه روششناسی با دقت و تفصیل معرفی کرده و از جمله با شرح [[ابن صائغ، یعیش بن علی|ابن یعیش]] مقایسه کرده و بهعنوان مثال نوشته است: هرچند حجم هر دو شرح تقریبا یکسان است، ولی [[ابن صائغ، یعیش بن علی|ابن یعیش]] مقدمه 17 سطری [[ابن جنی]] را در 100 صفحه شرح کرده، ولی [[ثمانيني، عمر بن ثابت|ثمانینی]] فقط 14 صفحه را به توضیح آن اختصاص داده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص162-164</ref>. | ||
==ساختار و محتوا== | ==ساختار و محتوا== | ||
* [[ابوالقاسم ثمانینی]]، کتاب [[التصريف الملوكی]] را شرح میدهد و تبویب و ترتیب [[ابوالفتح بن جنی]] را مراعات میکند و استشهادهای او را میآورد، ولی هیچ اشارهای به این مطلب نمیکند؛ بهصورتی که خواننده عادی نمیتواند متن را از شرح جدا کند. روش مزجی [[ثمانینی]] برخلاف روش تفکیکی [[ابن یعیش]] است<ref>ر.ک: همان، ص163</ref>. | * [[ثمانيني، عمر بن ثابت|ابوالقاسم ثمانینی]]، کتاب [[التصريف الملوكی]] را شرح میدهد و تبویب و ترتیب [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابوالفتح بن جنی]] را مراعات میکند و استشهادهای او را میآورد، ولی هیچ اشارهای به این مطلب نمیکند؛ بهصورتی که خواننده عادی نمیتواند متن را از شرح جدا کند. روش مزجی [[ثمانيني، عمر بن ثابت|ثمانینی]] برخلاف روش تفکیکی [[ابن صائغ، یعیش بن علی|ابن یعیش]] است<ref>ر.ک: همان، ص163</ref>. | ||
* برخی از مباحث مهمّ کتاب عبارت است از: تقسیم کلمه به اسم و فعل و حرف و تبیین وزن نداشتن حرف، حروف اصلی و زائد در وزن افعال و اسامی، حذف قیاسی و سماعی، اعلال با ساکن کردن حرف متحرک و قوانین مفید در تصریف. | * برخی از مباحث مهمّ کتاب عبارت است از: تقسیم کلمه به اسم و فعل و حرف و تبیین وزن نداشتن حرف، حروف اصلی و زائد در وزن افعال و اسامی، حذف قیاسی و سماعی، اعلال با ساکن کردن حرف متحرک و قوانین مفید در تصریف. | ||
نسخهٔ ۵ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۴۲
| شرح التصريف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ثمانيني، عمر بن ثابت (نويسنده)
ابن جنی، عثمان بن جنی (نویسنده) بعیمی، ابراهیم بن سلیمان (محقق) |
| عنوانهای دیگر | التصریف الملوکي. شرح |
| سال نشر | 1419ق - 1999م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح التصريف، از آثار ادیب و نحوی قرن پنجم هجری قمری، ابوالقاسم عمر بن ثابت ثمانینی (متوفای 443ق)، است که توضیحاتی را درباره مباحث کتاب التصريف الملوكي تألیف صرفی، نحوی و لغوی قرن چهارم هجری قمری، ابوالفتح عثمان بن عبدالله جنى موصلى، مشهور به ابن جنی (321-392ق)، بیان میکند. پژوهشگر معاصر، ابراهیم بن سلیمان بعیمی، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزشمند را بر آن افزوده و شخصیت و آثار ابوالقاسم ثمانینی و ابوالفتح بن جنی و بهخصوص ویژگیها و روش اثر حاضر را شناسانده است.
هدف و روش
- شارح مقدمه روشی ندارد، ولی در پایان کتاب، آمده است: در این اثر مختصر، مطالبی درباره دانش تصریف آوردم که با آن میتوان به سایر مباحث دست یافت و با همین نکتهها میشود بر آنچه نگفتهام، مسلّط شد[۱].
- مقدمه مفصل ابراهیم بن سلیمان بعیمی انصافا ستودنی و بسیار سودمند است. او شرح حاضر را از جنبه روششناسی با دقت و تفصیل معرفی کرده و از جمله با شرح ابن یعیش مقایسه کرده و بهعنوان مثال نوشته است: هرچند حجم هر دو شرح تقریبا یکسان است، ولی ابن یعیش مقدمه 17 سطری ابن جنی را در 100 صفحه شرح کرده، ولی ثمانینی فقط 14 صفحه را به توضیح آن اختصاص داده است[۲].
ساختار و محتوا
- ابوالقاسم ثمانینی، کتاب التصريف الملوكی را شرح میدهد و تبویب و ترتیب ابوالفتح بن جنی را مراعات میکند و استشهادهای او را میآورد، ولی هیچ اشارهای به این مطلب نمیکند؛ بهصورتی که خواننده عادی نمیتواند متن را از شرح جدا کند. روش مزجی ثمانینی برخلاف روش تفکیکی ابن یعیش است[۳].
- برخی از مباحث مهمّ کتاب عبارت است از: تقسیم کلمه به اسم و فعل و حرف و تبیین وزن نداشتن حرف، حروف اصلی و زائد در وزن افعال و اسامی، حذف قیاسی و سماعی، اعلال با ساکن کردن حرف متحرک و قوانین مفید در تصریف.
نمونه مباحث
- بدان: هنگامی که واو و یاء در یک کلمه یا دو کلمه جمع شود و حرف قبل از یکی از آن دو (واو و یاء) ساکن باشد، واو تبدیل به یاء میشود و یای اول در دوم ادغام میگردد... [۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.