محمد دبیرسیاقی (احوال و آثار): تفاوت میان نسخه‌ها

'''محمد دبیرسیاقی (احوال و آثار)''' تألیف مهدی مظفری ساوجی، زندگی‌نامۀ خودنوشت دبیرسیاقی اجمالاً فرازونشیب‌هایی را نشان می‌دهد که ارتباط مستقیمی با آثارش دارد؛ اما رسیدن به تصویری روشن که چهرۀ واضحی از این پژوهشگر، لغت‌شناس و مصحح متون کهن را پیش روی محققان و علاقه‌مندان به زبان و ادبیات فارسی بگذارد، مستلزم نزدیک‌شدن به مختصات فکری و ساختار آثاری است که او دز نزدیک به هشتاد سال، خشت بر خشت نهاده و متکی به بینشی عمیق و مثالی، کاخی پی افکنده که همچنان رو در رفعت و فرّ دارد.

شناخت زندگی و زمانۀ یک هنرمند یا حتی منتقد و پژوهشگر، از مهم‌ترین شروط راه‌یافتن به مرزهای جغرافیا و جهانی است که او متأثر از روزگار و زادگاه خویش ترسیم کرده است؛ از این‌رو شناخت زندگی و آثار دکتر محمد دبیرسیاقی (1298 ـ 1397 هـ.ش) نیز همچون بسیاری از رجال و مشاهیر، به سلسله‌ای از حوادث و سوانح گره خورده که او را در دامان خود گرفته است.

زندگی‌نامۀ خودنوشت دبیرسیاقی اجمالاً فرازونشیب‌هایی را نشان می‌دهد که ارتباط مستقیمی با آثارش دارد؛ اما رسیدن به تصویری روشن که چهرۀ واضحی از این پژوهشگر، لغت‌شناس و مصحح متون کهن را پیش روی محققان و علاقه‌مندان به زبان و ادبیات فارسی بگذارد، مستلزم نزدیک‌شدن به مختصات فکری و ساختار آثاری است که او دز نزدیک به هشتاد سال، خشت بر خشت نهاده و متکی به بینشی عمیق و مثالی، کاخی پی افکنده که همچنان رو در رفعت و فرّ دارد. کاخی که خشت‌های آن کتاب‌هایی است که به قلم یا تصحیح استاد منتشر شده و هر کدام ناظر به خرد و خواسته‌ای است که می‌خواهد زبان و فرهنگ فارسی را از گزند باد و باران حفظ کند؛ به‌ویژه که استاد همواره التفات خاصی به فردوسی داشته‌اند و یکی از مهم‌ترین آثار ایشان، تصحیح و انتشار «شاهنامۀ» حکیم طوس در پنج مجلد بوده است.

دبیرسیاقی از نسل خردورزان راستینی بود که درصدد ایجاد تجرک در جامعه بود و گریز از ایستایی و جمود را یگانه راه پویایی و پایایی می‌شمرد. او از شاگردان بلافصل علامه دهخدا بود؛ به همین دلیل به تبع استادش، شالودۀ عمارت خود را بر زمینه‌ای بنیان نهاده بود و به تأسی از او به تصحیح متون و آثار شاعران و نویسندگان اقلیم ادبیات کهن فارسی، با روش‌های جدید آکادمیک همت گاشت و همواره بر آن بود که از این طریق، ارتباطی میان ارزش‌های معنوی و روحی یا اخلاقی و عاطفی با آنچه دهخدا حاصل تمدن مکانیکی و ماشینی انسان امروز غربی می‌داند، برقرار کند.

بررسی احوال و آثار دکتر دبیرسیاقی درحقیقت کشف و شناخت ساحت‌های حصول معرفت و بینش ایشان از طریق روزنه‌های نوری است که به تعبیری، از میان انبوه شاخ و برگ جنگلی که در آن راه می‌پوییم به درون می‌تابد و راه‌مان را روشن می‌کند. در پرتو چنین امکان/ وضعیتی است که می‌توانیم در روشنی خاص قرار بگیریم و تصویری شفاف از چهرۀ ذی‌نفوذ در ذهن‌مان پدیدار شود؛ در سایۀ چنین نوری است که چهرۀ محمد دبیرسیاقی در این کتاب ظاهر می‌شود.

در فصل نخست این کتاب به احوال و آثار دبیرسیاقی نگاهی انداخته شده است. فصل دوم به مرور آثار و خدمات و فرهنگی و اجتماعی دبیرسیاقی در پیوند با زادگاه‌شان قزوین می‌پردازد و از آن میان به رئوس موارد و نکات برجسته با رعایت اختصار بسنده شده است. فصل سوم کتاب، دربرگیرندۀ سال‌شمار تفصیلی زندگی و آثار دکتر دبیرسیاقی است. فصل چهارم هم متن گفتگویی است که پیمانه صالحی در سال 1376 با دکتر دبیرسیاقی انجام داده بوده است و برای نخستین بار در این کتاب منتشر می‌شود.<ref>[https://literaturelib.com/books/13258 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>