ابن فخار قرطبی، محمد بن عمر

ابن‌ فخا‌ر قرطبی‌، محمد بن‌ عمر
نام کامل	ابوعبدالله محمد بن عمر بن یوسف اندلسی قرطبی
لقب	حافظ
نام پدر	عمر
ولادت	340ق
محل تولد	اندلس
رحلت	419ق و برخی 418 یا 415ق
مدفن	بلنسیه
دین	اسلام
مذهب	مالکی
پیشه	فقیه و مفتی مالکی
اطلاعات علمی
اساتید	ابومحمد اصیلی ابوعمر بن مکوی ابوعیسی لیثی
برخی آثار	الإنتصار لأهل المدينة المقدمة في الأصول

برای دیگر کاربردها، ابن بشکوال (ابهام‌زدایی) را ببینید.

ابن فخار، محمد بن عمر بن یوسف اندلسی (حدود 340-419ق)، فقیه و مفتی مالکی اهل اندلس، مشهور به ابن فخار قرطبی و ابن بشکوال.

نام و نسب و ولادت

نام کامل وی ابوعبدالله محمد بن عمر بن یوسف اندلسی قرطبی، معروف به ابن فخار است که به ابن بشکوال نیز معروف است، اما کنیه اول او مشهورتر است. همچنین به لقب حافظ معروف است.

وی در حدود سال 340ق، متولد شد. مصادر از ابتدای زندگی او مطلبی نقل نکرده‌اند، ولذا با وجود جایگاه علمی والایش اطلاعاتی از خانواده او و مرحله کودکی‌اش در دست نیست.

تحصیل

ابن فخار در ابتدا در شهر قرطبه که به علم و دانش شناخته می‌شده، به فراگیری دانش پرداخت و از اساتید آنجا شنید و در محضر مدرسین آنجا زانو زد. پس از آن در سفر حج طولانی، به مشرق سفر کرد و در هر مکانی که ‌گذر کرد یا مستقر ‌شد، از اهل علم استفاده ‌کرد. ذهبی نوشته است: «او در مصر سماع حدیث نمود»؛ لکن اسامی اساتیدی که ملاقات کرده و از آنها دانش شنیده و آموخته را ذکر نکرده است. به احتمال قوی او به هنگام حج و مجاورت مکه از علمای این شهر و از علمای مدینه نیز به هنگام اقامت در آن بهره برده است. حافظ ابن بشکوال، به هنگام گزارش از سفرش و اقامت در مدینه منوره می‌گوید: «جماعتی از علما را ملاقات و با آنها مباحثه کردم و آموختم».

اساتید

• اساتید وی در تفقه و درایه:

1. ابومحمد اصیلی (متوفی 392ق)؛
2. ابوعمر بن مکوی (متوفی 401ق).

• اساتید وی در اسناد و روایت:

1. ابوعیسی لیثی (متوف 367ق)؛
2. ابوجعفر تمیمی (متوفی 369)؛
3. ابومحمد باجی (متوفی 378ق)؛
4. ابوجعفر بن عون‌الله (متوفی 378ق).

رحلت

ابن فخار در شهر بلنسیه وفات یافت. سال وفات او را بیشتر 419ق و برخی 418 یا 415ق، ذکر کرده‌اند.

آثار

1. اختصار كتاب النوادر و الزيادات ابن ابی‌زید قیروانی؛
2. التبصرة؛
3. اختصار كتاب المبسوط قاضی بغدادی؛
4. الرد علی أبي‌عبدالله بن العطار في وثائقه؛
5. النوازل؛
6. الانتصار لأهل المدينة.

منابع مقاله

ادریسی، محمد تمسمانی، مقدمه کتاب «الانتصار لأهل المدينة»، محمد بن عمر ابن فخار قرطبی، تحقیق محمد تمسمانی ادریسی، الرباط - المغرب، مركز الدراسات و الأبحاث و إحياء التراث، الطبعة الأولی، 1430ق.

وابسته‌ها

الإنتصار لأهل المدينة

المقدمة في الأصول