ابوعروبه، حسین بن محمد

ابوعروبه، حسین بن محمد

نام	ابوعروبه، حسین بن محمد
نام‌های دیگر	جزری، حسین بن محمد حرانی، ابی‌عروبه حسین
نام پدر	محمد
متولد	ح 222ق
محل تولد
رحلت	ح318 ق
اساتید	ابوكريب محمد بن علاء سفيان بن وكيع محمد بن بشار مسيب بن واضح
برخی آثار	المنتقی من کتاب الطبقات
کد مؤلف	AUTHORCODE05096AUTHORCODE

ابوعَروبه، حسین بن محمد بن ابى‌معشر مودود بن حماد سلمى حرانى (ح222-318 ق)، محدث، رجال‌شناس و تاريخ‌نویس سرزمین جزيره،

ولادت

در حدود سال‌هاى 222 تا 318ق/ 837- 930م مى‌زيسته است.

از زندگى او، جز نام استادان و راویان و چند نكته پراكنده، چيزى دانسته نيست. ذهبى يادآور شده كه وى از 236ق شنيدن حديث را آغاز كرد و علاوه بر فراگیرى از شيوخ ديار خود، در سفرهایى به عراق، شام و حجاز، از محدثان آن سرزمین‌ها نيز حدث شنيد.

خاندان ابوعروبه

نياى او، حماد، برده‌اى آزاد شده (احتمالاً يونانى) از موالى ابن‌ سلم نامى بود.

اساتید

در شمار شيوخ او، مى‌توان ابوكريب محمد بن علاء، سفيان بن وكيع، محمد بن بشار، مسيب بن واضح، محمد بن زنبور مكى، ايوب بن محمد وزّان، عبدالوهاب بن ضحاك، محمد بن مصفى حمصى و ابوحاتم سجستانى را نام برد.

وى پس از بازگشت به حرّان، به عنوان مفتى آن شهر پذيرفته شد و با اصرارى كه بر نهى از منكر مى‌ورزيد، به عنوان پيشرو فقيهان حران، با ازدواج مسلمانان با زنان حرنانى كه از اهل کتاب شمرده نمى‌شدند، مخالفت مى‌كرد.

او از نظر مكتب فقهى، در زمره اصحاب حديث به شمار مى‌رفت و آگاهى بر علم حديث را برای فقاهت، شرطى لازم و اساسى مى‌دانست. وى به عنوان محدثى كه خود، شيوخ پرشمارى را درك نموده بود، به بازگفتن شنيده‌هاى خود پرداخت و محدثان بسيارى از نقاط گوناگون به استماع از او روى آوردند كه در میان آنان، مشاهيرى چون ابوحاتم ابن حبان، ابواحمد بن عدى، سليمان ابن احمد طبرانى، ابوبكر ابن سنى، ابوالشيخ اصفهانى، ابوبكر محمد بن على قفّال و ابوبكر ابن مقرى ديده مى‌شوند.

جایگاه ابوعروبه در منابع اهل سنت

ابن عدى و ابواحمد حاكم، از رجال‌شناسان بنام اهل سنت، او را به‌گونه‌اى بليغ مدح كرده‌اند و ابن حبان، احاديث او را در صحيح خود درج كرده است؛ در واقع ابوعروبه، خود اهل جرح و تعديل بود و شاگردانش، ابن عدى و ابن حبان، در آثار رجالى خود، الكامل و المجروحين از او بهره بسيار گرفته‌اند.

مذهب ابوعروبه

در مورد مذهب اعتقادى او، جمله‌اى از ابن عساكر نقل شده است كه غلوّ او در تشيع و دشمنى وى را با بنى‌امیه مى‌رساند، ولى ذهبى ضمن رد این گفتار، احتمال داده است كه منشأ این نسبت، تنها دشمنى وى با مروانيان بوده باشد. اگرچه در آثار رجالى كهن شيعه، تأييدى بر تشيع وى ديده نمى‌شود، ولى نمى‌توان نسبت تشيع به او را به سادگى خطا تلقى كرد، زيرا در كتب حديث امامیه، رواياتى مندرج است كه بر نوعى ارتباط میان وى و عقيده امامیه دلالت دارد. بارزترين نمونه از این دست، روايت «نسخه‌اى از موسى بن عيسى بن عبدالرحمن افريقى» توسط اوست كه در آن به تفصيل از حقانيت دوازده امام(ع) با ذكر نام فرد فرد ايشان سخن رفته است. به علاوه در منابع شيعه، احاديث ديگرى نيز به نقل از او در تأييد مواضع امامیه مورد استناد قرار گرفته است، همچون حديث «نقباء اثناعشر»، حديث «حب علىّ حسنة لا تضر معها سيئة» و حديث «من لم يستبشر برؤية على(ع) فعليه لعنةالله».همچنين ابن بابویه در الخصال حديثى از او نقل كرده كه اسنادى شيعى دارد.

آثار

1- المنتقى من کتاب الطبقات.

2- الأمثال السائرة التى رؤيت عن رسول‌الله(ص) و عن غيره.

3- حديث الجزريين.

منابع مقاله

پاکتچی، احمد، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378

وابسته‌ها

المنتقی من کتاب الطبقات