عيون الحقائق

عيون الحقائق
پدیدآوران	ابن ماخلا، داوودبن ماخلا (نويسنده) نصار، محمد عبدالقادر (محقق)
ناشر	دارة الکرز للنشر و التوزيع
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1387ش - 2008م
چاپ	1
شابک	‎978-977-462-017-1
موضوع	شاذلیه - تصوف - فرقه‎ها - تصوف - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	9ع2الف 291/8 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

عيون الحقائق، مجموعه سخنان داود بن ماخلا (متوفی 733ق)، ناظر به «الحكم العطائية» نوشته استادش ابن عطاءالله، با اضافات و اشارات عرفانی از ابن ماخلاست که این اثر احتمالاً توسط یکی از شاگردان وی گردآوری شده است. کتاب با تحقیق محمد عبدالقادر نصّار منتشر شده است.

این کتاب، کامل‌کننده حلقه‌ای مفقوده در سلسله مؤلفات متقدم مشایخ بزرگ شاذلیه است. سلسله آثاری که توسط شیخ ابن عطاءالله آغاز شد و توسط سادات بنووفا و شیخ ابوالمواهب شاذلی استمرار یافت و پس از آن توسط اقطاب طریقه به زبان رجاء و جذب روحی که امام ابوالحسن شاذلی در میان طرف‌دارانش به آن سخن گفته، قوت یافت. محقق اثر عبدالقادر نصار معقتد است که آن سلسله تألیفات تنها با این اثر تکمیل گردید‏.

از این کتاب تنها یک نسخه خطی به ‌دست آمده که پر از تصحیف بوده و به‌سختی قابل خواندن است. نسخه‌برداری از این اثر با دشواری فراوان توسط استاد عماد عبدالغنی قریب پنج سال به طول انجامیده است. تحقیق این اثر نیز به دلایل مذکور با دشواری فراوان انجام شده است‏.

کتاب با حمد و ثنای الهی و صلوات بر محمد و آل محمد آغاز شده است. سپس نویسنده از ضعف و نیاز خود به درگاه الهی شکایت کرده و در هفت صفحه از کتاب با لفظ «ربِّ» از خداوند با عبارات مختلف طلب یاری نموده است‏. سپس سخنان ابن ماخلا با لفظ «قال» بدون تبویب و فصل‌بندی خاصی ارائه شده است.

در حقیقت ابن ماخلا در «عيون الحقائق»، کتاب «الحكم العطائية» نوشته استادش ابن عطاءالله را کامل کرده و از جهت تفصیل، وجوه عرفان را مورد مداقّه قرار داده است و از جهت چارچوب نیز به آداب سلوکی بسنده نکرده، بلکه حقایق عرفانی را بر آن افزده است‏.

اهمیت کتاب

عبدالوهاب بن احمد شعرانی (متوفی 973ق) در کتاب «الطبقات الكبری» این کتاب را مورد تکریم و توجه قرار داده و بسیاری از عیون آن را نقل کرده است، تا اینکه به فصلی که برای داود بن ماخلا نوشته رسیده که در بعضی طبع‌های طبقات تا بیست و چند صفحه را در بر گرفته است و این، حکایت از جایگاه این کتاب دارد‏.

اهمیت «عيون الحقائق»، به‌قدری است که امثال محمد بن عبدالکبیر کتانی و بهاء‌الدین بیطار، صفحاتی از آثار خود را به تعلیقه بر بخشی از عبارات این کتاب اختصاص داده‌اند؛ لکن به‌‌طور کامل از نص کتاب او نقل نکرده‌اند، بلکه بر گزیده‌های امام شعرانی در طبقاتش تعلیقه زده‌اند. بنابراین بخش زیادی از کتاب در طول نسل‌ها خوانده‌نشده باقی مانده است‏.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.