ارنؤوط، شعیب

نام	شعیب ارنؤوط
نام‎های دیگر	Shuajb Muharrem Arnauti شعيب الأرنؤوط شعیب آرناوت
نام پدر	محرم
متولد	1346ق
محل تولد	دمشق
رحلت	روز پنج شنبه 26 محرم سال 1438ق
اساتید	سلیمان غاوجی البانی بدرالدین الحسینی صالح الفرفور
برخی آثار	مسند الإمام أحمد بن حنبل سنن الدار قطني
کد مؤلف	AUTHORCODE10110AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، ارناووط (ابهام‌زدایی) را ببینید.

شعیب بن محرم آل آلبانی ارنؤوطی (1928م -2016م/1395ش)، محدث بزرگ اهل سنت و دانشمند نسخ خطی اسلامی می‌باشد که تحقیقات ارزنده‌ای در علم حدیث، از جمله تحقیق در کتاب «سير أعلام النبلاء» ذهبی را انجام داده است.

ولادت

شعیب بن محرم، در سال 1928م، در شهر دمشق، دیده به جهان گشود و در آغوش پدر و مادری مؤمن و متدین پرورش یافت. او در این اثنا، تعالیم اسلام را آموخته و چندین جزء از قرآن کریم را حفظ نمود.

تحصیلات

علاقه صادقانه او به درک عمیق معانی قرآن و پی ‌بردن به اسرار کلام الله، قوی‌ترین عاملی بود که او را به فراگیری زبان عربی در سن نوجوانی وادار نمود. او که هنوز کودکی ده ساله بود، برای فراگیری زبان عربی، صرف، نحو، ادب و بلاغت و سایر علوم متداول، به مساجد مختلف دمشق آمد‌ورفت می‌نمود و در حلقه‌ها و کلاس‌هایی که در این اماکن برگزار می‌شد، مشارکت می‌نمود.

اساتید

وی علوم عربی را در دمشق نزد اساتید و دانشمندان فرهیخته‌ای از جمله استاد صالح الفرفور و عارف الدوجی که جزو شاگردان علامه شام استاد بدرالدین الحسینی بودند، فراگرفت؛ کتاب‌های ابن عقیل، کافیه ابن حاجب، المفصل زمخشری، شذور الذهب ابن‌هشام، اسرار البلاغه و دلایل الاعجاز جرجانی را نزد این بزرگان آموخت.

دیگر اساتید او عبارت بودند از: استاد سلیمان غاوجی البانی که کتاب‌های عوامل برکوی و اظهار اطهلی و... را به‌نیکی نزد او فراگرفت.

شعیب، پس از این مرحله دشوار و پرمشقت، آستین همتش را برای فراگیری فقه اسلامی بالا زد؛ بدین منظور و به‌ویژه برای فراگرفتن کتاب‌های فقه حنفی، از جمله «مراقی الفلاح» شرنبلالی، «الاختیار» موصلی، «الکتاب» قدوری و «حاشیه» ابن عابدین، نزد اساتید و بزرگان دیگری رفت و در خدمتشان زانوی تلمذ خم نمود.

وی پس از ۷ سال اشتغال به فقه اسلامی، اصول الفقه، تفسیر قرآن، علوم الحدیث و کتاب‌هایی در زمینه اخلاق و... تازه به سن سی سالگی قدم می‌گذاشت. او در اثنای فراگیری فقه متوجه شد که اساتید او - ‌علی‌رغم بهره‌های وافری که دارند - ‌در زمینه تشخیص احادیث ضعیف و صحیح، تلاش‌های چندانی ننموده‌اند؛ بنابراین تصمیم گرفت در این زمینه که کمتر مورد توجه علما قرار گرفته بود، تخصص پیدا کند؛ تا بدین وسیله بتواند در کتب حدیث تحقیق نموده و احادیث صحیح و ضعیف را از هم بازشناسد؛ پس به‌خاطر کسب تخصص در این زمینه، تدریس زبان عربی که از سال ۱۹۵۵م، به بعد، به آن می‌پرداخت را رها کرد و خود را برای تحقیق و واکاوی در زمینه حدیث و سنت نبوی فارغ نمود.

ابتدا و برای نخستین‌ بار، در سال ۱۹۵۸م، در کتابخانه اسلامی دمشق، شروع به کار نمود و به مدت بیست سال تمام به تحقیق و تصحیح کتب مختلف پرداخت و در این مدت، بیش از هفتاد جلد از کتاب‌های مرجع و کتاب‌هایی در زمینه‌های گوناگون را مورد کنکاش و تحقیق قرار داد.

وی بعد از این همه تلاش و تحقیق و تخصص در دمشق بر این شد که با مؤسسه «الرساله» که در عمان پایتخت اردن قرار داشت، همکاری نماید؛ پس در سال ۱۹۸۲م، دمشق را به قصد عمان ترک نمود، تا آنجا نیز ریاست بخش تحقیق و پژوهش وابسته به مؤسسه الرساله را برعهده گرفته و در این زمینه، پخته‌تر و آینده‌سازانه‌تر از گذشته، ظاهر شود و می‌توان گفت مهم‌ترین دستاوردها و موفقیت‌های وی، در زمان همکاریش با مؤسسه الرساله بوده است.

شاید مقدمه‌ای که استاد بشار عواد، بر کتاب «سير أعلام النبلاء» ذهبی که توسط شعیب، مورد تحقیق و بازنگری قرار گرفته، نوشته است؛ به‌ویژه آنجا که درباره تحقیقات و واکاوی‌های صورت‌گرفته در این کتاب سخن می‌گوید، به‌خوبی نمایانگر نقش این استاد فرهیخته در موفقیت‌های مؤسسه الرساله باشد؛ آنجا که می‌نویسد: «مؤسسه الرساله بر این شد که برای تحقیق و کنکاش در این کتاب نفیس، دانشمند توانایی را به‌کار گیرد که هرگز جویای نام - ‌و نان - ‌نباشد؛ کسی که به‌راحتی مشکلات را حل کند؛ شخصی که در حل کردن ابهامات و آسان کردن سختی‌ها ید طولایی داشته باشد. این دانشمند وارسته کسی نبود جز محدث استاد شعیب ارنؤوط. الحق این عالم کبیر بر این اثر نفیس، یعنی «سير أعلام النبلاء» ذهبی فضل فراوانی دارد؛ چراکه او در زمینه تحقیق و کنکاش از تمامی قواعد تحقیق و پژوهش بهره برد و در سایه همین شایستگی‌های علمی است که می‌بینیم امروز به‌عنوان اسب‌سوار میدان تحقیق و پژوهش مطرح بوده و شهره آفاق گشته است».

وفات

این محدث بزرگ، شامگاه روز پنج‌شنبه ششم آبان‌ماه ۱۳۹۵ش (2016م)، در سن ۸۸ سالگی، در شهر عمان، دار فانی را وداع گفت.

آثار

مشهورترین کتبی که وی آنها را مورد تحقیق قرار داده، عبارتند از:

1. شرح السنة امام بغوی؛
2. روضة الطالبين امام نووی (با همکاری استاد عبدالقادر ارنؤوط)؛
3. مهذب الأغانیابن منظور؛
4. المبدع في شرح المقنع ابن مفلح حنبلی؛
5. زاد المسير في علم التفسير ابن الجوزی (با همکاری استاد عبدالقادر ارنؤوط)؛
6. سير أعلام النبلاء ذهبی؛
7. سنن الترمذي؛
8. سنن النسائي؛
9. سنن الدارقطني؛
10. مسند الإمام أحمد بن حنبل؛
11. تاريخ الإسلام ذهبی (با همکاری بشار عواد).

منابع مقاله

1. سیف، محمد، «وفات استاد شعیب الأرناؤوطی، محدث بزرگ اهل سنت»، ترجمه سوزی میحراب، برگرفته از سایت «اصلاح»

وابسته‌ها

مسند الإمام أحمد بن حنبل

سنن الدار قطني

صحيح ابن حبان بترتيب ابن بلبان

سیر اعلام النبلاء

شرح السنة

السنن الکبری

المراسيل (ارنووط)

مسند أبي‌بكر الصديق