الدرر النجفية من الملتقطات اليوسفية

الدرر النجفیة من الملتقطات الیوسفیة
پدیدآوران	بحرانی، یوسف بن احمد (نویسنده)
ناشر	دار المصطفی(ص) لاحياء التراث
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1423 ق
چاپ	1
موضوع	اسلام - مجموعه‌ها شیعه - عقاید
زبان	عربی
تعداد جلد	4
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏4‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏ب‎‏3‎‏د‎‏4
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، الدرر (ابهام‌زدایی) را ببینید.

الدرر النجفية من الملتقطات اليوسفية تأليف شيخ يوسف بن احمد بحرانى محدث مشهور (متوفى 1186ق) است كه در آن به شرح رواياتى در زمينه فقه، اصول فقه، كلام و علم حديث پرداخته است.

ساختار

كتاب مشتمل بر يك مقدمه تحقيقى ارزشمند درباره شرح حال مؤلف، تأليفات، روش او در حديث، مباحث كتاب حاضر و شيوه تحقيقى كتاب است. متن كتاب در چهار جلد و 70 «درة» تدوين شده است.

كتاب مشربى روايى دارد و سعى شده است با استناد به روايات، مفاد فقهى، اصولى، كلامى و حديثى مندرج در آنها شرح شود. كتاب به منزله كشكولى است كه در آن به مباحث مهم اسلامى و حوادث مهم صدر اسلام و فضايل اهلبيت(ع) نيز پرداخته شده است.

گزارش محتوا

شيخ يوسف بحرانى جلد اول كتاب را با شرح روايت «الماء كله طاهر حتى تعلم انه قذر» آغاز نموده است. وى از اين روايت معذور بودن جاهل را در مسأله طهارت و نجاست نتيجه گرفته و بعضى از صور احتياط شخص جاهل در استعمال آب مشکوک به نجاست را نيز بررسى نموده است.در ادامه مباحث ديگرى در مورد طهارت و نجاست ارائه شده و حكم لباس نمازگزار و طهارت آن در حال نماز و مقدار بخشيده شده از نجاست در لباس نمازگزار بيان گرديده است.

در بخش ديگرى از كتاب به بحث درباره اصل برائت در اصول فقه پرداخته شده و ديدگاه‌هاى برخى از فقهاى مشهور شيعه مانند شيخ طوسى و علامه حلى در مورد اصل برائت و ادله قائلين به حجيت اين اصل بيان شده و مبانى روايى و عقلى اصل برائت ارائه گرديده است.

در ادامه مباحث، احكام مربوط به استصحاب و حجيت آن از منظرى روايى بيان شده و برخى از فروع فقهى در مورد نذر كردن مال و وجوب وفاى به آن قبل از مرگ، ولايت شخص جائر، شرايط نايب امام معصوم(ع)، شرايط حاكم شرعى و مجتهد، احكام مربوط به احاديث و شرايط پذيرش آن در صورتی که موافق با قرآن باشد، و برخى ديگر از مباحث مربوط به قضاوت و فتوا دادن و شرح برخى ديگر از روايات اعتقادى در زمينه اينكه فرقه ناجيه كدام فرقه است بيان شده است.

در جلد دوم كتاب ابتدا رواياتى در مورد مكلف بودن كافر نقل و شرح شده و سپس شرايط فقيه و مجتهد براى صدور فتوى بررسى شده است. شرايط رجوع شخص مطَلَّقه در طلاق رجعى، مشروعيت عمل به احتياط و عدم آن در شبهات محصوره و غيرمحصوره، حكم قرائت قرآن به زبان غير عربى، دلالت امر و نهى، اختلاف نظر علماى رجال در تأييد يا عدم تأييد راويان، جواز استنباط احكام شرعى از قرآن از منظرى روايى، آداب زيارت، شرايط استعمال آب براى غسل كردن، اقسام حديث، حجيت اجماع و مشروعيت اصول فقه خارج دستورات و روايات ائمه(ع).

در جلد سوم از اين مجموعه نيز همانند مجلدات ديگر مباحث مختلفى در باب فقه، اصول فقه، كلام و حديث و تاريخ اسلام با مشربى روايى ارائه شده است كه به قرار زير است: رساله‌اى منسوب به امام هادى در مورد جبر و تفويض، مشروعيت اجاره در مورد نماز و روزه (نماز و روزه استيجارى)، ادله مربوط به تسامح در ادله سنن از روايات، مؤمن بودن شخص ولدالزنا، مشروع بودن دفن كردن مرده در مشاهد اهل‌بيت(ع) و شرايط عقد و عاقد در معاملات.

در جلد چهارم و پایانى اين مجموعه نيز مباحث مختلفى مانند معناى عدالت در در مورد فقها به عنوان يكى از شروط مهم صدور فتوا و تقليد، اختلاف بين مسلمانان در مورد تحريف قرآن، رواياتى در وصف زهد و عدل بى‌نظير امام على(ع)، مذمت دنيا و دنيا طلبى در سخنان امام على(ع) رواياتى درباره باقى ماندن نفس و روح بعد از مرگ ذكر شده است.

در هريك از مباحث و عناوين مطرح شده نویسنده ابتدا ديدگاه خود را به صورت اجمالى و با استناد به روايات بيان كرده آنگاه ديدگاه‌هاى فقهاى مهم شيعه هم‌عصر خود و فقهاى مشهور قديم را منعكس كرده و پس از بيان ديدگاه‌هاى آنان به تبيين اين ديدگاه‌ها پرداخته و نتيجه حاصل از مقايسه آنها را بيان مى‌كند. اگر چه اين كتاب به عنوان يك كتاب فقهى و يا اصولى مشهور است اما اختصاص به مباحث اصولى نداشته بلكه مباحث كلامى و حديثى را نيز شامل شده و در اين قبيل از مباحث نيز مشى نویسنده روايى بوده و بيشتر از منظرى روايى به تبيين مباحث كلامى پرداخته و معيار نتيجه‌گیرى وى در كليه مباحث، روايات وارد شده از معصومين(ع) است و مى‌توان اين كتاب را مرجعى براى فتاواى فقهى شيخ يوسف بحرانى دانست.

وضعيت كتاب

اختلاف نسخ و آدرس روايات در پاورقى كتاب و فهرست مطالب هر يك از مجلدات در انتهاى همان جلد آمده است. در انتهاى جلد چهارم فهرست آيات، احاديث، اشعار، اعلام، ملل و نحل، كتب، اماكن و نيز مصادر تحقيق خطى و چاپى ذكر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.