حادره، قطبة بن اوس

حادره، قطبة بن اوس
نام پدر	اوس
اطلاعات علمی
برخی آثار	ديوان شعر الحادرة

قطبة بن اوس، مشهور به حادره (درشت‌اندام و ناموزون)، شاعر کم‌گوى جاهلى است و اشعار باقی‌مانده از او، که به بیان فخرفروشی، جنگ‌هاى قبیله‌اى، وصف شرّ و شراب و... می‌پردازد، تصویری کم‌نظیر از دوران جاهلیت ارائه می‌کند.

نام و نشان

• حادِره، لقب قُطْبَة بن اَوس است. از تاریخ تولد و مرگ و زندگى او اطلاع چندانى در دست نیست. بنا به نقل سزگین، حادره تا اوایل قرن اول هجرى می‌زیسته است. وى به قبیله غطفان، از قبایل کوفى، منتسب است. در برخى منابع، نام او قطبة بن مِحْصَن ذکر شده است. به او «حُوَیدَرَه» (تصغیر حادره) نیز گفته‌اند.

منزلت ادبی

• اهمیت حادره در اشعار باقی‌مانده از او، به روایت ابوسعید سُکرى (متوفى 275) و ابوعبداللّه محمد بن عباس یزیدى (متوفى 310)، است که تا قبل از اواخر قرن سوم جمع‌آورى شده است. ابن‌ سلام جمحى، با ذکر چهار بیت از اشعار حادره، او را در طبقه نهم شاعران بزرگ جاهلى آورده است. ابوالفرج اصفهانى، چند بیتى از هجویات حادره و همچنین ابیاتى را که به‌مناسبت جنگ بنی‌عامر و یوم ‌الکفافه (از جنگ‌هاى دوران جاهلى) سروده، آورده است.
• سروده‌هاى حادره از چنان اهمیتى برخوردار بود که حسّان بن ثابت (متوفى 54) آن را در جمع می‌خواند و مُفَضَّل ضَبّى (متوفى 168) قصیده‌اى از او را در مُفَضَّلِیات خود آورده است. این قصیده با نسیب و تغزل شروع شده و همچون قصاید عرب جاهلى به بیان مفاخره و شرح جنگ‌هاى قبیله‌اى پرداخته و هم‌پیمانى آنها را متذکر شده است و شاعر، همانند اسلاف خود، شراب و ناقه و سفرهاى سخت بیابانى را به تصویر کشیده که در نوع خود بی‌نظیر است.

آثار

• دیوان شعر الحادره به خط ابن ‌بَوّاب (متوفى 423)، خطاط مشهور بغدادى، به نگارش درآمد و از آن پس مورد توجه خطاطان، صحافان و تذهیب‌کاران قرار گرفت. نسخه‌هاى خطى دیوان حادره در کتابخانه‌هاى معتبرى چون کتابخانه دانشگاه لیدن، کتابخانه دانشگاه کیمبریج، کتابخانه ملى فرانسه و کتابخانه دولتى برلین موجود است. نسخه خطى موجود در کتابخانه دولتى برلین به خط یاقوت مستعصمى (متوفى 689) است.دیوان حادره، با شرح و تعلیقات محمد بن عباس یزیدى و ترجمه لاتینى آن، در لیدن به چاپ رسید.

منابع مقاله

نهاوندى، زهرا، «دانشنامه جهان اسلام» (مدخل «حادره»)، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، تهران، 1387ش.

وابسته‌ها

ديوان شعر الحادرة