افشار، ایرج: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۵۵

افشار، ایرج

نام	افشار، ایرج
نام‌های دیگر
نام پدر	محمود افشار
متولد	1304 ش
محل تولد	تهران
رحلت	1389 ش
اساتید
برخی آثار	اسناد پادریان کرملی، بازمانده از عصر شاه عباس صفوی
کد مؤلف	AUTHORCODE00572AUTHORCODE

ايرج افشار (1304-1389ش)، ایران‌شناس، نسخه‌شناس، کتابدار، پژوهشگر، روزنامه‌نگار و نویسنده‌ای بود که بیش از سیصد کتاب وهزاران مقاله در باره ایران نوشته و هزاران کتاب و مقاله از پژوهشگران و ایران شناسان دیگر به چاپ رسانده بود.

ولادت

او فرزند محمود افشار و نصرت برازنده، در 16 ماه مهر سال 1304ش، در تهران به دنيا آمده است. نياى افشار، از متمولین و ريشه‌دارترين خاندان‌هاى يزد، این فيروزه‌كوير ایران، بوده‌اند. ايرج در چنين خاندانى چشم به جهان گشود و در كنار پدر فرزانه‌اش رسم زيستن و دانستن آموخت.

تحصیلات

دبستان را در مدرسه زرتشتیان تجريش و دبيرستان را در مدرسه فيروز بهرام به پایان برد و هم‌زمان با تحصيل در دوران متوسطه، به‌عنوان مدير داخلى مجله آينده كه صاحب امتياز آن، پدر نامدارش بود، مشغول به كار شد.

بعد از پایان تحصيلات متوسطه، رشته علوم قضايى را در دانشكده حقوق دانشگاه تهران دنبال كرد و در سال 1328، از این رشته و دانشگاه فارغ‌التحصيل شد، اما شوق به فرهنگ و ادب در او بيش از ميل به اشتغال در رشته تحصيلى‌اش بود؛ به همين سبب، هم‌زمان با طى ايام دانشگاه، همكارى با مجله جهان نو را آغاز كرد كه تا سال 34 ادامه يافت. از 1337، به‌عنوان مدرس دانشسراى عالى تهران و از 1348، به‌عنوان استاد رشته تاريخ، در دانشكده ادبيات دانشگاه تهران مشغول به كار شد.

فعالیتهای علمی

در سال 1330، به کتابدارى در دانشگاه تهران روى آورد و به فهرست‌نويسى و کتاب‌شناسى علاقه‌مند شد.

در سال 1331، با همكارى محمدتقى دانش‌پژوه، منوچهر ستوده، مصطفى مقربى و عباس زرياب خويى، مجله فرهنگ ایران‌زمين را بنيان گذاشت و از آن زمان تاكنون بيش از نيم قرن است كه به فعاليت مستمر مطبوعاتى مشغول است.

از سال 1333 تا 1335 سردبيرى مجله سخن به صاحب‌امتيازى دكتر پرويز ناتل خانلرى را بر عهده داشت.

از 1337 تا 1357، سردبير مجله راهنماى کتاب به صاحب‌امتيازى دكتر احسان يارشاطر بود.

در 1341، به رياست کتابخانه ملى ایران و در 1342 به رياست مركز تحقيقات ایران‌شناسى دانشگاه تهران رسيد ‎و از 1344 تا 1358، رئيس کتابخانه مركزى دانشگاه تهران بود.

افشار، کتابخانه شخصى خود را به مركز دايرةالمعارف بزرگ اسلامى هديه كرد. کتاب‌هاى او در كنار کتابخانه دكتر عبدالحسين زرين‌كوب و دكتر منوچهر ستوده، زينت‌بخش مركز دايرةالمعارف است.

او تاكنون مقالات و کتاب‌هاى زيادى درباره ایران‌شناسى و در زمينه کتاب‌شناسى به چاپ رسانده است كه این تحقيقات در نشريات معتبر ایرانى و خارجى منتشر شده‌است.

«فهرست مقالات فارسی» كه مقالات فارسی را در زمينه ایران‌شناسى در 6 جلد به چاپ رسانده است، بالغ بر چهل سال از زندگى استاد را در بر گرفته است و هر كسى كه بخواهد در موضوعاتى كه مربوط به ایران و زبان و فرهنگ ایرانى، دست به پژوهش بزند، از مراجعه به این کتاب بى‌نياز نخواهد بود. مجموعه مقالاتى كه ايرج افشار، در مجلات و يادنامه‌ها به چاپ رسانده است شايد بالغ بر دو هزار مقاله باشد. کتاب‌هایى كه ايشان در زمينه فرهنگ، تاريخ و ادب ایران انتشار داده‌اند، بالغ بر سيصد جلد مى‌شود. وى از نظر كثرت آثار، شايد در ميان معاصرين، بى‌نظير باشد.