المحیط البرهانی فی الفقه النعمانی

المحیط البرهانی فی الفقه النعمانی
پدیدآوران	مرغینا‌نی‌، محمود بن‌ احمد (نويسنده) جندی، عبد الکریم سامی (محقق)
عنوان‌های دیگر	فقه الإمام أبي حنیفة رضي الله عنه
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1424ق - 2004م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	9
کد کنگره	م4م3 172/2 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

المحيط البرهاني في الفقه النعماني، تألیف برهان‌الدین ابوالمعالی محمود بن احمد بن مازه بخاری حنفی (متوفی 616ق)، اثری است مهم و مفصل در فقه حنفی که در نه جلد با تحقیق عبدالکریم سامی جندی منتشر شده است.

آل‌برهان یا بنی‌مازه، رؤسای حنفیان و بخارا در سده‌های ششم و هفتم بودند و از کسانی بودند که میراث دینی و فرهنگی به زبان فارسی را نمایندگی می‌کردند و آن را حفظ کردند. آثار آنان در فقه و عقاید حنفی آینه فرهنگ خراسان و زبان فارسی است؛ از جمله کتاب «المحيط البرهاني في الفقه النعماني» که از مهم‌ترین و مفصل‌ترین آثار در فقه حنفی است و مملو از اصطلاحات، کلمات و جملات به زبان مردم بخارا، یعنی زبان فارسی است.

محقق اثر در ابتدای کتاب، شرح حال مختصر و مفیدی از ابوحنیفه و نویسنده و آثار ایشان ارائه کرده است. همچنین مقدمه‌ای در علم فقه برگرفته از «كشف الظنون» حاجی خلیفه و «كشاف اصطلاحات الفنون» تهانوی ارائه نموده است. دیگر آنکه در حواشی کتاب لغات ناآشنا یا دشوار را با استناد به معاجم لغوی معتبر توضیح داده است. همچنین در پانوشت، بیشتر اعلام و تألیفات را با ذکر منبع معرفی کرده است. موارد دیگر، یا معروف و مشهور بوده و ضرورتی در توضیح آنها ندیده است و یا در مصادر و مراجع در دسترس، مطلبی درباره ایشان یافت نشده است. شرح مصطلحات فقهی با استناد به موسوعات و معاجم معتبر، استخراج منابع احادیث نبوی و آثار و ضبط نص حدیث با استناد به کتب حدیثی و استخراج آیات قرآن کریم از کتاب «المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الكريم»، از دیگر فعالیت‌های محقق اثر در این کتاب بوده است.

این اثر فقهی به شیوه دیگر آثار فقهی به‌ترتیب کتب فقهی (طهارت و...) ارائه شده است. در ابتدای هر کتاب عناوین مباحث آن در ضمن فصول متعدد ذکر شده است. نویسنده در ابتدای کتاب علاوه بر اینکه تفقه در دین و حفظ و نشر و انتقال آن به آیندگان را از بهترین اعمال خوانده، پاسخ درخواست برخی از برادران ایمانی را سبب نگارش این کتاب دانسته است. وی سپس اشاره کرده که مسائل کتب شیبانی و دیگران و نیز مطالبی از والدش و مشایخ زمان را در این کتاب گرد آورده است.

منابع مقاله

1. مقدمه‌های محقق و مؤلف.
2. انصاری، حسن، «هشت نکته درباره فقه حنفی و زبان فارسی»، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی