الكليات؛ معجم في المصطلحات و الفروق اللغوية

الكليات
پدیدآوران	حسینی‌ کفوی، ایوب‌ بن‌ موسی‌ (نويسنده) درویش، عدنان (مصحح) مصری، محمد (مصحح)
عنوان‌های دیگر	معجم في المصطلحات و الفروق اللغویة
ناشر	مؤسسة الرسالة
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1419ق - 1998م
چاپ	2
موضوع	زبان عربی - واژه نامه‌‎ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ح5 ک82 6620 PJ
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الكليات؛ معجم في المصطلحات و الفروق اللغوية، اثر ابوالبقاء ایوب بن موسی حسینی کفوی (متوفی 1094ق/1683م)، فرهنگ الفبایی مصطلحات علوم و فنون است که با تحقیق عدنان درویش و محمد مصری، منتشر شده است.

کتاب با مقدمه مفصلی از محققین، در معرفی و اشاره به اهمیت آن، آغاز شده است.

شهرت ابوالبقاء بیش از همه به همین کتاب اوست که فرهنگ الفبایی مصطلحات علوم و فنون است. وی در مقدمه این کتاب، از مصطفی پاشا به‌نیکی یاد کرده و در واقع، کتاب را به او تقدیم داشته است.

حجم کتاب و دقت و گستردگی مطالب آن، بیانگر این است که در سال‌های رفاه و نشاط مؤلف و برخورداری وی از حمایت سلطان تدوین شده است و اشارات شکوه‌آمیز وی در مقدمه کتاب به مرارت‌های زندگی و دشواری‌های پیری و کهن‌سالی، باید بر این نکته دلالت داشته باشد که مؤلف تنها مقدمه را در آن احوال نابسامان نوشته، نه همه کتاب را.

به‌هرحال، ابوالبقاء مدعی است که در همه دانش‌ها و هنرهای زمان خود سخن رانده و «الكليات» را نیز عملاً از آگاهی‌های گوناگون در زمینه‌های فقه، فلسفه، کلام، نحو و علوم طبیعی انباشته است.

بحث‌های وی در مدخل‌هایی چون اتحاد، ادراک، اراده، امکان، ایمان، وجود، وحی و هیولی کاملاً عقلی و سنجیده و نشانه قوت ذهن و ذوق فلسفی اوست. «الكليات» از نظر مباحث فقهی و اصولی نیز اثری نسبتاً جامع بشمار می‌رود و مقاله‌های فقهی آن، خاصه در فقه حنفی درخور اعتناست.

در این کتاب مقالاتی درباره پیامبران، مانند آدم، ادریس، یعقوب، یحیی و یونس(ع) آمده و مدخل‌های متعددی به مباحث نحوی و ادبی با عنوان‌هایی، همچون: اسم، استعاره، اشتقاق، اضافه، اقتباس و بلاغت اختصاص یافته است. از لحاظ نحوی کمتر موضوعی است که از دید ابوالبقاء پنهان مانده باشد. درعین‌حال، عمومی‌ترین جنبه «الكليات»، جنبه لغوی آن است.

مؤلف به کاربرد قرآنی کلمات عنایت فراوان داشته و از این طریق مجموعه‌ای از واژه‌های دشوار قرآنی را توضیح داده است. جنبه قرآنی «الكليات» از لحاظ فن تفسیر نیز قابل ملاحظه است.

منابع مقاله

1. مقدمه کتاب.
2. مؤذن جامی، محمدمهدی، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1392.