اختلاف أبي حنیفة و ابن أبي لیلی

اختلاف أبي حنیفه و ابن أبي لیلی
پدیدآوران	ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم (نويسنده) افغانی، ابوالوفاء (مصحح)
ناشر	عبدالرحمن‌ با‌قرزاده‌ با‌بلی‌
مکان نشر	هند - حیدرآباد
سال نشر	1357ق
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	الف۲الف۳ 169/7 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اختلاف أبی حنیفة و ابن أبی لیلی، اثر قاضى ابویوسف، يعقوب بن ابراهیم بن سعد بن بجير انصارى (113- 182ق)، مشهور به ابویوسف قاضی، یکى از بنيان‌گذاران فقه حنفى و شاگرد ابوحنیفه، کتابی است که در آن، به بررسی اختلاف نظرهای فقهی نعمان بن ثابت بن زوطی مشهور به ابوحنيفه (80- 150ق) متکلم و فقیه مشهور كوفه و استاد وی، ابن ابی لیلى، محمد بن عبدالرحمن بن ابی لیلی انصاری كوفی (۷۴- ۱۴۸ق/ ۶۹۳-۷۶۵م)، فقیه محدث، مفتی و قاضی كوفه، پرداخته است. این اثر با تصحیح و تعلیق ابوالوفا افغانی منتشر گردیده است.

نویسنده در این کتاب، اختلافات فقهی این دو فقیه را در ابواب گوناگون فقهی، گردآورده است که با بررسی آن، می‌توان دریافت 88 درصد موارد اختلاف، به مسائل غیرعبادی و 12 درصد آن به مسائل عبادی بازمی‌گردد. با بررسی محتوایی این 12 درصد و بهره‌گیری از توضیحات ابویوسف و شافعی درباره منشأ اختلاف آشکار می‌گردد که بیش‌تر اختلافات آنان در عبادات، بر خلاف موارد غیرعبادی، به منابع نقلی بازمی‌گردد.

آنچه باعث اهمیت کتاب شده، توجه به این نکته است که پاره‌ای از احکام شریعت، به موضوعات روزمره زندگی بشری ارتباط می‌یابند و حکمت اصلی وضع این احکام، نه تعبد و تقرب بندگان، بلکه ایجاد یک نظام حقوقی و جزایی اسلام در جامعه است و همین دسته از احکام شریعت است که ابوحنیفه بیشترین کاربرد رأی را در استنباط و تبیین آن‌ها می‌دانست و یوزف شاخت در مقایسه تحلیلی بین آراء ابوحنیفه و ابن ابی لیلی، نشان می‌دهد که رأی ابوحنیفه در مجموع، رأیی نظام‌یافته و هماهنگ و سازگار با عقل سلیم است

در مقدمه کتاب، به منظور آشنایی با اهمیت کتاب، به این نکته اشاره شده است که این اثر، کتابی است ارزشمند و کمیاب که دارای اهمیت فراوان بوده و در آن به احادیث و آثار مرفوعه، موقوفه مسنده و منقطعه احتجاج شده است. در این مقدمه، ابتدا به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده و سپس، شرح حال مختصری از ابن ابی لیلی، ارائه گردیده است.

منابع مقاله

1. مقدمه کتاب.
2. پاکتچی، احمد، «دائرة المعارف بزرگ اسلامی»، جلد 5، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378.