حکومت جهانی واحد

حکومت جهانی واحد
پدیدآوران	بازرگان، مهدی (مؤلف)
ناشر	پیام آزادی
مکان نشر	ایران - تهران
زبان	فارسی
تعداد جلد	1

حکومت جهانی واحد، مشتمل بر دو مقاله از مهدی بازرگان است که در آنها به امکان تأسیس حکومت جهانی، عقیده شیعه به انتظار ظهور، نقد کمونیسم و توجه به جنبه مادی انسان و در مقابل همه جانبه بودن اسلام پرداخته است.

این کتاب، دو حاوی دو سخنرانی و دو مقاله از مهدی بازرگان است. متن اول، سخنرانی بازرگان در سال 1349 به نام «جشن جوانان» است. بازرگان به یأس موجود در بین جوانان می‌پردازد و از مبارزه اسلام به یأس و ناامیدی سخن می‌گوید. در ادامه این بحث، او به مسئله ا نتظار و دیدگاه سایر مذاهب به آن می‌پردازد. به نظر بازرگان، آنچه که جهان به سوی آن می‌رود، صلح و ثبات و فرار از جنگ است. لذا وی نتیجه می‌گیرد که عده‌ای برآن‌اند که باید دو بلوک قدرت از بین برود، و جای خود را به «حکومت جهانی واحد» بدهند. بازرگان مسئله حکومت جهانی را در سه سؤال و جواب مورد بررسی قرار می‌دهد:

1. آیا تأسیس حکومت جهانی واحد، شدنی است؟ که جواب او به این سؤال منفی است.
2. آیا با تشکیل حکومت جهانی واحد، اختلاف رفع می‌شود و بسط عدالت خواهد شد؟ پاسخ او به این سؤال هم منفی است. به عقیده وی، همان‌طور که در داخل حکومت‌های فعلی، افراد در سایه قانون و نظام مشترک، از عدالت و مساوات برخوردار نیستند، به‌طور حتم، در آن حکومت هم که فاصله‌های مکانی و نژادی و فکری و مادی وسیع‌تر است و عدالت برقرار نخواهد شد.
3. آیا به فرض تأسیس دولت جهانی واحد و به فرض بسط عدل و امنیت، بشر خوشبخت خواهد شد؟

وی ابتدا به تعریف خوشبختی می‌پردازد و یگانه عامل آن را سیر به سوی خدا می‌داند. نتیجه‌گیری بازرگان آن است که حکومت عالی بشری، شدنی نیست و اگر بشود سه شرط دارد:

1. مشترک و واحد جهانی باشد؛
2. عدالت در آن حکمفرما باشد؛
3. وحدت عقیده در آن باشد، یعنی سیر به سوی خدا.

این سه، یعنی عقیده شیعه به انتظار ظهور. بازرگان آنگاه به تشریح این حکومت می‌پردازد. وی آنگاه مقایسه‌ای بین مکاتب مختلف به لحاظ نجات نهایی بشریت انجام می‌دهد. او همچنین به نتایج عقیده به انتظار که پویایی و تحرک است، اشاره می‌کند.

«خداپرستی و افکار روز»، عنوان سخنرانی دوم مندرج در این کتاب است. بازرگان عنوان می‌کند که خداپرستی بسیاری از ما، هنگام احتیاج به خداوند است، نه از روی بندگی و این یعنی خودپرستی. امروزه به جهت پیشرفت علوم و تکنولوژی، انساها خود را بی‌نیاز می‌بینند،لذا خودپرستی کم شده است. بازرگان می‌گوید که اروپای قرن بیستم با اروپای قرن نوزدهم تفاوت کرده و دیگر آن غرور علمی برجای نمانده، بلکه امروز خلأ فکری در میان آنها پدیدار شده است. وی بر آن است که حس مذهبی، از عناصر ثابت و طبیعی روح انسانی است. آنگاه به سیر تکامل خدای انسان در اجتماع می‌پردازد. به گفته او، انسان به دنبال معبود است، اما هر از گاهی به بیراهه می‌رود، نهایت این حس مذهبی، دین مبین اسلام است.

«آموزش قرآن»، عنوان قسمتی از کتاب است که مقدمه‌ای است بر اهمیت فراگیری و یادگیری قرآن.

«از خداپرستی تا خودپرستی»، عنوان مقاله دوم کتاب است، که متشکل از سه بحث است. در بحث اول به نام «خداپرستی و خودپرستی»، نویسنده می‌گوید که پرستش پیش از تمدن وجود داشته و مشخصه آن وجود رب‌النوع‌های فراوان بوده است. در پاسخ به این‌که خداپرستی برای چیست، بازرگان معتقد است که برای مبارزه با بت‌پرستی، جهاد در مقابل خطرناک‌ترین آفت بشریت. او می‌گوید دعوت به خداپرستی، خدمت به بزرگ‌ترین سعادت انسانیت است.

منابع مقاله

حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.