الأمصار ذوات الآثار

الأمصار ذوات الآثار
پدیدآوران	ذهبی، محمد بن احمد (نويسنده) سعد، قاسم علی (محقق و مقدمه‌نویس)
ناشر	دار البشائر الإسلامیة
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1406ق - 1986م
چاپ	1
موضوع	زندگی فرهنگی - شهرها و شهرستان‏ها - کشورهای اسلامی - شهرها و شهرستان‏های اسلامی
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ک‎‏5‎‏ذ‎‏9 384 ‏HT‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الأمصار ذوات الآثار، از آثار حافظ، محدث، راوی‌شناس، مورخ و نویسنده فعال قرن هشتم هجرى قمری، شمس‌الدین ابوعبدالله محمد بن احمد بن عثمان ذهبى دمشقی، مشهور به شمس‌الدین ذهبى (673-748ق)، به معرفی اجمالی تعدادی از شهرهای مهمّ و مشهور جهان اسلام می‌پردازد که در آنها، علوم حدیث وجود داشت و آنگاه دیدگاه خودش را در مورد چگونگی و علل شوفایی یا ضعف آن دانش‌ها بیان می‌کند. قاسم علی سعد، این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و برای آن مقدمه‌ای سودمند و روشمند نوشته است.

• یادآوری: گفتنی است هرچند در مطالب و تحلیل‌های شمس‌الدین ذهبى در آثارش و از جمله در کتاب حاضر، تعصب و گرایش سلفى او و دشمنی بی‌دلیلش با تشیع، مشاهده می‌شود، ولی نقادی دیدگاه‌های وی در معرفی اجمالی حاضر، نگنجد.

هدف و روش

• قاسم علی سعد، با تأکید بر آنکه برخی می‌پندارند که «الأمصار ذوات الآثار» از بین رفته، افزوده است: من هم همین پندار را داشتم تا آنکه 4 سال قبل در کتابخانه محمودیه مدینه منوره نسخه خطی آن را یافتم و شاد شدم و از سال 1405ق، به نسخه‌نویسی و تصحیح و تحقیق آن پرداختم....
• نام کتاب («الأمصار ذوات الآثار») به معنای «بلاد دارای اثر» یا «شهرهای تأثیرگذار» است و ابهام دارد، ولی شمس‌الدین ذهبى بدون هیچ مقدمه‌ای (روشی یا محتوایی) وارد اصل مطلب شده است؛ گویی پنداشته است عنوان مذکور به‌اندازه کافی، گویاست. البته اصطلاح «علم الأثر» برای آشنایان با علوم حدیث، معنای خاصّ و روشنی دارد، ولی «شهرهای دارای آثار» برای عموم مردم شناخته نیست.

ساختار و محتوا

شمس‌الدین ذهبى در این اثر، بدون تقسیم مطالب به بخش و فصل و مانند آن، وضعیت و چگونگی رواج یا کساد حدیث‌شناسی را در شهرهای مهمی مانند مدینه، مکه، بیت‌المقدس، دمشق، مصر، اسکندریه، بغداد، حمص، کوفه، بصره، یمن، ری، قزوین و... به‌صورت اجمالی بررسی کرده و نظر شخصی خودش را درباره علل آن مطرح کرده است.

نمونه مباحث

• کوفه: گروهی از صحابه مانند «ابن مسعود»، «عمار بن یاسر» و امام علی(ع) وارد آنجا شدند... و همواره علم حدیث در آن فراوان بود تا زمان «ابن عقده»، سپس کم‌کم ناقص شد و از بین رفت و امرزه شهر شیعیان است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.