کوه‌گیلویه در عصر صفوی

کوه‌گیلویه در عصر صفوی
پدیدآوران	روشنفکر، محمدمهدی (نویسنده)
ناشر	نشر مورخان
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۶ش
شابک	‎978-600-97977-0-7
کد کنگره	‏

کوه‌گیلویه در عصر صفوی تألیف محمدمهدی روشنفکر؛ کتاب حاضر با رویکردی علمی و دانشگاهی به جنبه‌های مختلفی از تاریخ محلی، فرهنگ، اقتصاد و جغرافیای ایالت کوه گیلویه در عصر صفوی می پردازد.

ساختار

کتاب در هفت فصل به نگارش درآمده است. فصل اول: کلیات

فصل دوم: اوضاع کوه گیلویه در آستانه‌ی تشکیل دولت صفوی

فصل سوم: جغرافیای سیاسی - اجتماعی کوه گیلویه در دوره‌ی صفوی

فصل چهارم: حاکمیت افشارها بر کوه گیلویه

فصل پنجم: شورش‌های کوه گیلویه در دوره‌ی صفوی

فصل ششم: نقش سیاسی و نظامی کوه گیلویه در عصر صفوی

فصل هفتم: تحلیل جایگاه اقتصادی و فرهنگی کوه گیلویه در دوره‌ی صفوی

گزارش کتاب

کوه گیلویه در این پژوهش تمامی مناطق امروزی استان کوه گیلویه و بویراحمد و همچنین بخش هایی از استان‌های خوزستان و چهارمحال بختیاری را در بر می گیرد. کوه گیلویه در دوره‌ی صفوی یکی از ایالات مهم کشور و از بیگلربیگی ها محسوب می‌شد و حاکم نشین‌های متعددی در زمره‌ی این بیگلربیکی قرار داشت. محدوده‌ی جغرافیایی آن از تل خسرو در یاسوج امروزی آغاز و به سواحل خیلج فارس در بندر دیلم ختم و مناطقی مثل بهبهان و رامهرمز را شامل می‌شد.

پادشاهان سلسله‌ی صفوی همواره برای ایالت کوه گیلویه اهمیت و اعتباری ویژه قائل بودند. این توجه ویژه ناشی از موقعیت سوق الجیشی منطقه و توان نظامی و مالی آن بود، همچنین از طریق این ایالت، امنیت سواحل خلیج فارس تأمین می‌شد. همین جایگاه و موقعیت خاص پادشاهان صفوی را وادار می نمود، نزدیک به یک قرن حاکمیت و فرمانروایی این ایالت را به سران ایل افشار از قبایل مقتدر و متنفذ قزلباش واگذار نمایند. پس از افشارها نیز همواره سرداران مهم و قدرتمندی برای تصدی حکومت کوه گیلویه از جانب پادشاهان صوفی منصوب می‌شدند. موقعیت خاص اقلیمی و کوهستانی بودن بخش هایی از این ایالت زمینه‌ی لازم را برای برپایی برخی شورش‌های ضد صفوی فراهم کرده بود.

افزون بر جنبه‌های سیاسی و نظامی، ایالت کوه گیلویه به لحاظ اقتصادی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. ایالت کوه گیلویه به مثابه یک مسیر ارتباطی، مرکز کشور را به جنوب غربی آن در هم جواری قلمرو عثمانی مرتبط می نمود و محدوده‌ی آن نیز تا شط العرب گسترده و بر بندر مهم بصره به عنوان یکی از کانون‌های اقتصادی و تجاری تسلط داشت. همچنین مرکز کشور را به خلیج فارس در کوتاه ترین مسیر ممکن مرتبط می ساخت. علاوه بر این به لحاظ موقعیت و شرایط اقلیمی منحصر به فرد، زیستگاه مناسبی برای ایلات و عشایر و اقتصاد گله داری بود که خود یکی از پایه‌های مهم اقتصاد عصر صفوی را تشکیل می داد.

اشارات یاد شده و بیان گوشه ها و زوایایی از اهمیت و موقعیت قابل توجه ایالت کوه گیلویه در دوره‌ی صفوی و حتی روزگار جدید، نشان دهنده‌ی نقش و جایگاه غیرقابل انکار کوه گیلویه در شکل گیری تاریخ و فرهنگ ایران است، که متأسفانه تحقیقات جامع و اساسی درباره‌ی تاریخ، فرهنگ و اقتصاد و جغرافیای آن در روزگار صفوی و ماقبل آن به عمل نیامده است، در حالی که یکی از نیازهای علمی منطقه، انجام پژوهش‌های اساسی در ابعاد مختلف است. با این اعتقاد و رویکرد، پژوهش موجود در قالب یک اثر تاریخی پیرامون اوضاع سیاسی و اجتماعی کوه گیلویه در عصر صفوی به زیور طبع آراسته و تقدیم حضور علاقمندان به تاریخ منطقه و ایران شده است.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران