تاریخ نوین ترکیه

تاریخ نوین ترکیه
پدیدآوران	جی زورخر، اریک (نویسنده) حضرتی، حسن (مترجم) شکور، نفیسه (مترجم)
ناشر	سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۷
شابک	‎7-0599-02-600-978
کد کنگره	‏

تاریخ نوین ترکیه تألیف اریک جی زورخر، مترجمان نفیسه شکور، حسن حضرتی؛ زوخر آثار زیادی در قالب کتاب، مقاله و سخنرانی درباره‌ی تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عثمانی، ترکیه‌ی جدید و به طور کلی خاورمیانه به زیور طبع آراسته است. اما این کتاب او بیش از همه‌ی آثارش مورد توجه اهل نظر قرار گرفته است. چرا که این کتاب، یک «تاریخ مدرن» است که تلاش می‌کند تا دیدگاهی منسجم درباره‌ی تاریخ ترکیه را در دویست سال اخیر با تأکید بر پیشرفت‌های اجتماعی - اقتصادی و همچنین پیشرفت‌های ایدئولوژیکی و سیاسی ارائه دهد.

ساختار

کتاب حاضر به سه بخش تقسیم شده است که دوره بندی اصلی تاریخ نوین ترکیه را از نظر نویسنده نشان می دهد:

بخش اول: نفوذ غرب و نخستین تلاش‌ها برای مدرن سازی- رویداد غالب در این مرحله رشد نفوذ اروپا در امپراتوری عثمانی و واکنش‌های دولت و جامعه‌ی عثمانی به آن است.

بخش دوم: دوره‌ی ترکان جوان در تاریخ ترکیه 1950-1908- این بخش به تلاش‌های ترکان جوان یعنی گروهی از بوروکرات‌ها و افسران تحصیل کرده‌ی جدید اختصاص یافته است.

بخش سوم: دموکراسی بیمار- این بخش به دوره‌ای که از 1950 آغاز می‌شود پرداخته است. برخلاف دوره‌ی ترکان جوان، این دوره تا حد زیادی دوره‌ی پلورالیسم دموکراتیک اصیل و رشد سیاست‌های کلان بود.

گزارش محتوا

پروفسور اریک جان زوخر، استاد برجسته‌ی مطالعات ترکیه در دانشگاه لیدن هلند است. او آثار زیادی در قالب کتاب، مقاله و سخنرانی درباره‌ی تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عثمانی، ترکیه‌ی جدید و به طور کلی خاورمیانه به زیور طبع آراسته است. اما این کتاب او بیش از همه‌ی آثارش مورد توجه اهل نظر قرار گرفته است. او به گفته‌ی خودش در آغاز علاقمند بود که درباره‌ی دوره‌ی گذار از امپراتوری عثمانی به ترکیه‌ی جدید پژوهش کند اما پس از مطالعه درباره‌ی تاریخ سیاسی این دوره، به تدریج به تاریخ اجتماعی و اقتصادی آن نیز تمایل یافت. اینکه زوخر از «ترکیه‌ی جدید» سخن می گوید به معنای آن است که جمهوری ترکیه تداوم امپراتوری عثمانی نیست؛ بلکه دولتی است جدید با مبانی و ساختاری متفاوت که در آسیای صغیر شکل گرفته و به دنبال طی مسیری متفاوت در عرصه‌ی سیاست، اجتماع و فرهنگ است. ترکیه‌ی جدید نه بر مبنای اندیشه‌ی اسلامیت و یا عثمانیت، بلکه بر مبنای اندیشه‌ی ترکیت و غربیت شکل گرفت بود. بنابراین می‌توان گفت ترکیه‌ی جدید دولتی است جدید که مبتنی بر اندیشه‌های نو شکل گرفت و راه انقطاع با هویت دیروز خود یعنی میراث عثمانی را در پیش گرفت و کوشید با رجوع درست یا نادرست به تاریخ شناسی، باستان‌شناسی و زبان‌شناسی هویتی جدید برای خود تعریف کند. نکته‌ی قابل توجه در این کتاب این است که زاویه‌ی دید اریک زوخر در تحلیل تحولات این دوره هم وجه اندیشه‌ای دارد و هم از رویکرد جامعه شناسی برخوردار است.

دوره بندی یعنی تقسیم گذشته به دوره‌هایی که به وضوح شناسایی پذیر باشند و به روشی مشخص از یکدیگر متفاوت گردند و این به نوبه‌ی خود کاری است بی پایان، دشوار و ملال آور. برای اینکه دوره بندی یک ابزار معتبر باشد، باید دو لازمه را برآورده سازد. نخست، باید ارزش تبیینی داشته باشد که تحولات مهم قابل دیدن شوند و دوم، دوره بندی باید تحولات واقعی دوره‌ی مورد بحث را منعکس کند. البته در هر حوزه‌ای، تقسیم بندی سنتی هم وجود دارد که چنان رواج یافته اند که خواننده معمولا آن‌ها را واقعیات تاریخی می‌پندارد. کتاب حاضر از بعضی جهات از دوره بندی سنتی تاریخ ترکیه پیروی کرده است؛ اما از جهات دیگر نیز چنین نیست.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران