تبریزی، یارعلی بن عبدالله

تبريزی، يارعلي بن عبدالله

یارعلی تبریزی، ادیب، شاعر و نویسنده ایرانی در نیمه دوم سده ۹ و اوایل سده ۱۰ق/15 و 16م، صاحب کتاب «نثر اللآلي» که ترجمه منظومی است از «مائة كلمة»، منسوب به حضرت علی(ع).

زندگانی

یارعلی تبریزی فرزند عبدالله در تبریز پرورش یافت و به کمال رسید. در جوانی دلباخته نوجوانی تبریزی شد و چون کارش به رسوایی کشید، رخت سفر بربست و راهی حجاز گردید؛ سپس به آسیای صغیر رفت و در عهد سلطان سلیم، پادشاه عثمانی در شهر بورسه سکنا گزید.

ترجمه و تألیف

تبریزی در ۹۱۸ق/۱۵۱۲م، کتابی نوشت به نام «نثر اللآلي» که ترجمه منظومی است از «مائة كلمة»، منسوب به حضرت علی(ع) و آن را به سلطان سلیم اهدا کرد. در «تذکره مجالس النفائس»، در ذیل نام شیخ فتح‌الله، نوه دختری جلال‌الدین دوانی، از یارعلی تبریزی یاد شده و آمده است که وی در ۹۲۰ق/1514م، در شهر بورسه بوده و شبی شیخ فتح‌الله را پس از درگذشت وی، در خواب دیده است. یارعلی تا پایان عمر سلطان سلیم ظاهراً همچنان در بورسه ماند و در ۹۲۶ق/۱۵۲۰م، در ماه‌های اول سلطنت سلیمان قانونی، به سفـارش مولانا عبدالقادر - یکی از فضلای بورسه و احتمالاً والی آنجا - کتابی ادبی به زبان فارسی با نام «رياض الأفكار» در توصیف خزان و بهار تصنیف کرد. در همین کتاب، وی مصطفى پاشا - وزیر ثانی‌ سلطان ‌سلیمان - را مدح گفت. تبریزی در شعر «ماتمی» تخلص می‌کرد.

تبریزی احتمالاً دیوانی هم داشته که تاکنون پیدا نشده است. اما مهم‌ترین اثر یارعلی تبریزی و تنها کتابی که تاکنون از وی به چاپ رسیده، «رياض الأفكار» در توصیف خزان و بهار است. این کتاب مناظره‌ای است به زبان حال میان بهار و پاییز؛ موضوعی که در ادبیات سومری در بین‌النهرین و ادبیات لاتینی در قرون وسطى سابقه داشته است. در زبان عربی نیز مناظره‌ای - میان بهار و پاییز - به نام «سلوة الخريف بمناظرة الربيع و الخريف» نوشته و ‌چاپ شده است؛ این‌ اثر به‌ جاحظ نیز نسبت داده ‌شده ‌است‏.

آثار

1. نثر اللآلي؛
2. رياض الأفكار.

منابع مقاله

پورجوادی، نصرالله، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1385.

وابسته‌ها

کلمات قصار امام علی(ع)