مسعودی بخاری، محمد بن مسعود: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    بدون خلاصۀ ویرایش
    خط ۴۴: خط ۴۴:
    '''شرف‌الدین محمد بن مسعود مسعودی بخاری''' (زنده در 582ق)، ریاضی‌دان، منجم، فیلسوف و متکلم قرن ششم است که به خاطر جدش به زکی غزنوی معروف است، او در علم هیئت و نجوم مهارت داشت،  با امام رازی مناظرات علمی داشته است. «[[الكفاية في علم الهيئة]]» و ترجمه آن از آثار اوست.
    '''شرف‌الدین محمد بن مسعود مسعودی بخاری''' (زنده در 582ق)، ریاضی‌دان، منجم، فیلسوف و متکلم قرن ششم است که به خاطر جدش به زکی غزنوی معروف است، او در علم هیئت و نجوم مهارت داشت،  با امام رازی مناظرات علمی داشته است. «[[الكفاية في علم الهيئة]]» و ترجمه آن از آثار اوست.


    [[دانش‌پژوه، محمدتقی|محمدتقی دانش‌پژوه]] در دیباچه «دو رساله درباره آثار علوی» می‌نویسد: «... شرف‌الدین محمد بن مسعود مسعودی مروزی بخاری حنفی، زنده در 528ق، در بخارا و استاد شیخ رضی‌الدین نیشابوری و سازنده «الكفاية في علم الهيئة» به عربی و ترجمه آن به نام «جهان دانش» بوده است<ref>ر.ک: دانش‌پژوه، محمدتقی، صفحه ده</ref>‏.
    [[دانش‌پژوه، محمدتقی|محمدتقی دانش‌پژوه]] در دیباچه «دو رساله درباره آثار علوی» می‌نویسد: «... شرف‌الدین محمد بن مسعود مسعودی مروزی بخاری حنفی، زنده در 528ق، در بخارا و استاد شیخ رضی‌الدین نیشابوری و سازنده «[[الكفاية في علم الهيئة]]» به عربی و ترجمه آن به نام «جهان دانش» بوده است<ref>ر.ک: دانش‌پژوه، محمدتقی، صفحه ده</ref>‏.


    مسعودی در این اثر به شرح و تفسیر دو باب از کتاب التفهیم ابوریحان بیرونی پرداخته و بارها از بیرونی با لقب "استاد" یاد کرده است. او با استدلالهای مختلف ثابت کرده زمین کروی است.
    مسعودی در این اثر به شرح و تفسیر دو باب از کتاب [[التفهیم لأوائل صناعة التنجیم|التفهیم]] [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]] پرداخته و بارها از [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] با لقب "استاد" یاد کرده است. او با استدلالهای مختلف ثابت کرده زمین کروی است.


    "مثلا دلیل آن است که اوقات برآمدن و غروب کردن کواکب در شهرها مختلف است و یا اگر ما در کنار ساحل دریا به ایستیم و دریا را نگاه کنیم وقتی کشتی به ساحل نزدیک می‌شود اول بالای کشتی را می‌بینیم  و سپس باقیمانده کشتی دیده می‌شود، اگر زمین گرد نبود، بایست نخست کشتی را کوچک می‌دیدیم و هرچه به ما نزدیکتر می‌شد، بزرگتر می‌نمود".
    "مثلا دلیل آن است که اوقات برآمدن و غروب کردن کواکب در شهرها مختلف است و یا اگر ما در کنار ساحل دریا به ایستیم و دریا را نگاه کنیم وقتی کشتی به ساحل نزدیک می‌شود اول بالای کشتی را می‌بینیم  و سپس باقیمانده کشتی دیده می‌شود، اگر زمین گرد نبود، بایست نخست کشتی را کوچک می‌دیدیم و هرچه به ما نزدیکتر می‌شد، بزرگتر می‌نمود".


    ==گفتگوی مسعودی با امام رازی==
    ==گفتگوی مسعودی با امام رازی==
    امام رازی در مناظرات از او به نام «شیخ امام شرف‌الدین محمد بن مسعود مسعودی» و «شرف مسعودی» و «شیخ مسعودی» یاد نموده و گفته که من در سال 528ق، در بخارا نزد او رفتم و از احکام نجوم خرده گرفتم و او از این سخنانم برآشفت و من برای او دلیل آوردم که این علمی درست نیست. باز می‌گوید که شیخ رضی نیشابوری شاگرد مسعودی بوده است و این مسعودی به کتاب ملل و نحل شهرستانی و کتاب‌های غزالی مانند رد باطنیان و شفاء العليل و مستصفی می‌گراییده است. از سخنان رازی برمی‌آید که مسعودی با احکام نجوم و کلام و اصول و فقه آشنا بوده است<ref>ر.ک: همان، صفحات چهارده تا پانزده</ref>‏.
    [[فخر رازی، محمد بن عمر|امام رازی]] در مناظرات از او به نام «شیخ امام شرف‌الدین محمد بن مسعود مسعودی» و «شرف مسعودی» و «شیخ مسعودی» یاد نموده و گفته که من در سال 528ق، در بخارا نزد او رفتم و از احکام نجوم خرده گرفتم و او از این سخنانم برآشفت و من برای او دلیل آوردم که این علمی درست نیست. باز می‌گوید که شیخ رضی نیشابوری شاگرد مسعودی بوده است و این مسعودی به کتاب [[الملل و النحل|ملل و نحل]] [[شهرستانی، محمد بن عبدالکریم|شهرستانی]] و کتاب‌های [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] مانند رد باطنیان و شفاء العليل و مستصفی می‌گراییده است. از سخنان [[فخر رازی، محمد بن عمر|رازی]] برمی‌آید که مسعودی با احکام نجوم و کلام و اصول و فقه آشنا بوده است<ref>ر.ک: همان، صفحات چهارده تا پانزده</ref>‏.


    ==آثار==
    ==آثار==

    نسخهٔ ‏۱۹ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۵۹

    مسعودی بخاری، محمد بن مسعود
    NUR03694.jpg
    نام پدرمسعود
    ولادتقرن ششم
    محل زندگیبخارا
    رحلتزنده در 528ق
    پیشهریاضی‌دان، منجم، فیلسوف
    اطلاعات علمی
    شاگردانرضی‌الدین نیشابوری

    شرف‌الدین محمد بن مسعود مسعودی بخاری (زنده در 582ق)، ریاضی‌دان، منجم، فیلسوف و متکلم قرن ششم است که به خاطر جدش به زکی غزنوی معروف است، او در علم هیئت و نجوم مهارت داشت، با امام رازی مناظرات علمی داشته است. «الكفاية في علم الهيئة» و ترجمه آن از آثار اوست.

    محمدتقی دانش‌پژوه در دیباچه «دو رساله درباره آثار علوی» می‌نویسد: «... شرف‌الدین محمد بن مسعود مسعودی مروزی بخاری حنفی، زنده در 528ق، در بخارا و استاد شیخ رضی‌الدین نیشابوری و سازنده «الكفاية في علم الهيئة» به عربی و ترجمه آن به نام «جهان دانش» بوده است[۱]‏.

    مسعودی در این اثر به شرح و تفسیر دو باب از کتاب التفهیم ابوریحان بیرونی پرداخته و بارها از بیرونی با لقب "استاد" یاد کرده است. او با استدلالهای مختلف ثابت کرده زمین کروی است.

    "مثلا دلیل آن است که اوقات برآمدن و غروب کردن کواکب در شهرها مختلف است و یا اگر ما در کنار ساحل دریا به ایستیم و دریا را نگاه کنیم وقتی کشتی به ساحل نزدیک می‌شود اول بالای کشتی را می‌بینیم و سپس باقیمانده کشتی دیده می‌شود، اگر زمین گرد نبود، بایست نخست کشتی را کوچک می‌دیدیم و هرچه به ما نزدیکتر می‌شد، بزرگتر می‌نمود".

    گفتگوی مسعودی با امام رازی

    امام رازی در مناظرات از او به نام «شیخ امام شرف‌الدین محمد بن مسعود مسعودی» و «شرف مسعودی» و «شیخ مسعودی» یاد نموده و گفته که من در سال 528ق، در بخارا نزد او رفتم و از احکام نجوم خرده گرفتم و او از این سخنانم برآشفت و من برای او دلیل آوردم که این علمی درست نیست. باز می‌گوید که شیخ رضی نیشابوری شاگرد مسعودی بوده است و این مسعودی به کتاب ملل و نحل شهرستانی و کتاب‌های غزالی مانند رد باطنیان و شفاء العليل و مستصفی می‌گراییده است. از سخنان رازی برمی‌آید که مسعودی با احکام نجوم و کلام و اصول و فقه آشنا بوده است[۲]‏.

    آثار

    1. رساله «آثار علوی» به فارسی که برای یکی از بزرگان نوشته و از او نام نمی‌برد؛
    2. چلبی در كشف الظنون می‌نویسد «الهادي في الفروع لشرف‌الدين المسعودي الحنفي» و منظورش باید همین دانشمند بوده باشد؛ چه، او در بخارا می‌زیسته و باید حنفی هم باشد؛
    3. رساله «مختلطات»؛
    4. «المباحث و الشكوك»[۳]‏.

    پانویس

    1. ر.ک: دانش‌پژوه، محمدتقی، صفحه ده
    2. ر.ک: همان، صفحات چهارده تا پانزده
    3. ر.ک: همان، صفحات یازده تا چهارده

    منابع مقاله

    1. دانش‌پژوه، محمدتقی، «دو رساله درباره آثار علوی»، تهران، انتشارات فرهنگ ایران‌زمین، تابستان 1337ش.
    2. ولایتی، علی‌اکبر؛ تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران

    وابسته‌ها