سیاحانی که به ایران آمده‌اند

سیاحانی که به ایران آمده‌اند
پدیدآوران	شهبازی، داریوش (نویسنده)
ناشر	نشر ماهریس
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۹
شابک	‎5-14-6934-622-978
موضوع	سفرنا‌مه‌ها‌,ritingsB s'Traveler,ایران‌ -- سیر و سیا‌حت‌,ranB -- travel and Description
کد کنگره	DSR۲۸/ش۹س۹‏

سیاحانی که به ایران آمده‌اند تألیف داریوش شهبازی؛ سفر، مادر تجربه و سفرنامه مادر تاریخ است و عمارت شکوهمند تاریخ با مصالحی که سیاحان فراهم آرند، ساخته می‌شود. سفرنامه‌ها از منابع مهم جغرافیایی و تاریخی و کلید شناخت ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی جوامع انسانی، یعنی پایه‌ی علم تاریخ و مردم شناسی هستند. ایران از قدیم الایام به دلایل مختلف مورد توجه و عنایت جهانیان بوده است. از بررسی سفرنامه‌ها و تحلیل آنچه سیاحان به قلم آورده‌اند می‌توان به بسیاری از نقاط سایه روشن و ابهام آمیز تاریخ کشورمان پی برد.

ساختار

در سه برش زمانی ایران بیش از دیگر ازمنه‌ی تاریخ، مورد توجه علاقه مندان سفر قرار گرفته است:

الف) دوران باستان ب) دوران صفوی ج) دوران قاجاریه

کتاب پیش رو سعی دارد در دو جلد به معرفی سیاحانی که به ایران مسافرت نموده و گزارش وضعیت ایران را در این سه دوره بیان کرده‌اند بپردازد.

گزارش محتوا

از بامدادان تشکیل جوامع بشری، سفر برای انسان جذابیت بسیاری داشته است. گو این فقدان امکانات حمل و نقل ایمن و راحت و وجود حیوانات وحشی و راهزنان و سرما و گرمای طاقت فرسا از موانع مهم سفر محسوب می‌شد. شمار سیاحان و جهانگردان در قرون و اعصار اولیه از این جهت، بسیار اندک است، اما با گذشت زمان و تسلط انسان بر مصائب سفر، شاهد افزایش اندک اندک شمار جهانگردان در بستر تاریخ هستیم. چون سفر، مادر تجربه و سفرنامه مادر تاریخ است و عمارت شکوهمند تاریخ با مصالحی که سیاحان فراهم آرند، ساخته می‌شود. سفرنامه‌ها از منابع مهم جغرافیایی و تاریخی و کلید شناخت ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی جوامع انسانی، یعنی پایه‌ی علم تاریخ و مردم شناسی هستند. سفرنامه مطالب ارزنده‌ای از تشکیلات اداری، فرهنگ، آداب و سنن و شرایط اقتصادی و اجتماعی آن زمان کشورها را در بردارد. سفرنامه نویسی یکی از انواع ادبی دلپذیر در نگارش مشاهدات و توصیف آثار و وقایع و ضبط خاطرات و اطلاعات است. سفرنامه، نوعی گزارش است که نویسنده در قالب آن مشاهدات خود را از اوضاع سرزمینی که بدان سفر کرده است، شرح می‌دهد. سفرنامه، توصیف دیده‌ها و شنیده‌ها، همچنین برداشت فکری و شخصی سیاحان، سفرا و میسیونرهای مذهبی از یک سرزمین و آداب و رسوم مردم آن، خلق و خو، پوشاک، صنعت و اطلاعاتی از بناهای تاریخی، مسجد، کتاب خانه، بازار، بزرگان، مردم، جمعیت، آب و هوا، زبان اهالی مناطق مورد بازدید است. سفرنامه گنجینه و موزه‌ای از اطلاعات هستند. یکی از مهم‌ترین منابع در شناخت اعصار مختلف تاریخ، سفرنامه‌ها، خاطرات و مشاهدات سیاحان، سفرا، مبلغان مذهبی و غیره است. سرزمین ایران، به لحاظ داشتن آثار تاریخی کم نظیر و فرهنگ غنی از بامدادان تمدن بشری از مقاصد اصلی سیاحان دیگر اقوام و ملل گیتی بوده است. از بررسی سفرنامه‌ها و تحلیل آنچه سیاحان به قلم آورده‌اند می‌توان به بسیاری از نقاط سایه روشن و ابهام آمیز تاریخ کشورمان پی برد. سفرنامه‌ها آیینه‌ی تمام نمای گذشته‌ی ماست. بی آنکه تعصب نشان دهیم و از رک گویی سیاحان بهراسیم و موضع دفاعی بگیریم، باید واقع بینانه و منطقی بدان ها نظر افکنیم و گذشته‌ی اجدادمان را جستجو کنیم. بدیهی است در این بستر، ملت ایران مانند تمامی اقوام و ملل جهان با فراز و فرودهایی رو به رو بوده‌اند؛ گاهی بر فراز شکوه و جلال و گاه در لبه‌ی پرتگاه و سقوط.

برای تحقیق در زمینه‌های مختلف اجتماعی و شناخت بهتر زوایای تاریخی جوامع، بررسی سفرنامه‌ها می‌تواند منبعی ارزنده باشد. به ویژه آن که نویسندگان سفرنامه هر یک از دیدگاه‌های خاص خود اوضاع طبیعی، اجتماعی و یا سیاسی منطقه را مورد بازدید قرار داده‌اند.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران