خاورشناسان و حدیث شیعه

خاورشناسان و حدیث شیعه
پدیدآوران	حسن‌نیا، علی (نویسنده)
ناشر	بنیاد پژوهش‌های اسلامی
مکان نشر	مشهد
سال نشر	۱۳۹۸
شابک	‎0-0370-06-600-978
کد کنگره	‏

خاورشناسان و حدیث شیعه تألیف علی حسن‌نیا؛ کتاب پیش رو بر اساس ضرورت گفتمان نقد آثار خاورشناسان در زمینه‌ی مطالعات حدیثی شیعه، نخست به شناسایی آثار آنان و سپس، به تبیین و تحلیل مسئله ها، اندیشه ها، و مبانی فکری، و جریان ها و رویکردهای خاورشناسان پرداخته است.

ساختار و گزارش محتوا

مطالعات حدیثی خاورشناسان دامنه‌ی گسترده‌ای دارد و نگاشته‌های آنان در این حوزه، حجم زیادی از کتابخانه‌های تخصصی حدیث را به خود اختصاص داده است. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مطالعات حدیثی خاورشناسان رشد چشم گیری یافت و هم زمان، در کنار رجوع به منابع حدیثی اهل سنت، تحلیل و بررسی متون روایی شیعه، به طور ویژه در دستور کار شرق شناسان قرار گرفت. میزان این پژوهش ها، از ده ها رساله، کتاب و مقاله فراتر رفته، و دامنه‌ی آن، کم و بیش تمامی انواع شاخه‌های حدیث پژوهی در شیعه را شامل می‌شود. آگاهی از روش پژوهش، نتایج علمی، دغدغه ها و شبهه‌های خاورشناسان به مثابه یک نگاه بیرونی به دین چنان اهمیت دارد که امروزه، بررسی و نقد نوشته‌های آنان به عنوان یک رشته‌ی علمی، مورد اهتمام مسلمانان قرار گرفته است. علی رغم آنکه پژوهشگران مسلمان بسیاری به تحلیل و نقد مطالعات خاورشناسی در حوزه‌ی قرآن کریم و حدیث همت گماشتند، اما در زمینه‌ی شناخت و نقد مطالعات خاورشناسان با تمرکز بر حدیث شیعه، فعالیت های بسیار اندکی انجام شده است. کتاب پیش رو، بر اساس ضرورت گفتمان نقد آثار خاورشناسان در زمینه‌ی مطالعات حدیثی شیعه، نخست به شناسایی آثار آنان و سپس، به تبیین مسئله ها، اندیشه ها و مبانی فکری، و جریان ها و رویکردهای شرق شناسان پرداخته است. آنجه در این کتاب به آن پرداخته می‌شود:

فصل اول: کلیات- دراین فصل تعریف مفاهیم پژوهش به همراه مروری کوتاه بر پیشینه‌ی مطالعات خاورشناسان در حدیث شیعه آمده است.

فصل دوم: گونه شناسی و تحلیل ساختاری پژوهش ها- در این فصل تلاش شده است تا با شمارش دقیق و کامل مجموعه‌ی اقدامات پژوهشی خاورشناسان در حدیث شیعه، تحلیل درست و منطقی از برآورد آثار آنان صورت گیرد. بدین منظور، ابتدا گفتاری با عنوان «الگوهای طبقه بندی پژوهش‌های حدیثی خاورشناسان» ذکر می‌شود و مقصود آن است که به یک دسته بندی درست و منطقی از مجموعه‌ی فعالیت های حدیثی آنان دست یابیم. بر اساس مأخذشناسی و گونه شناسی صورت گرفته و نتایج حاصله از آن، نمونه‌هایی از پژوهش‌های به روش توصیفی گزارش خواهند شد. در نتایج این فصل به مهم‌ترین خاورشناسان در حوزه‌ی مطالعات حدیثی شیعه و شاخص ترین آثار نیز اشاره می‌شود.

فصل سوم: تحلیل ادوار تاریخی و روش‌های پژوهش- در این فصل بازشناسی و تحلیل عرصه ها و مسئله‌های خاورشناسان در حدیث شیعه انجام شده است. همچنین دو بخش «خاستگاه ها، ادوار و تطور» و «روش شناسی» مطالعات خاورشناسی در حوزه‌ی حدیث شیعه بررسی شده است.

فصل چهارم: بازشناسی و تحلیل عرصه ها و مسئله ها- در این فصل با توجه به شاخص ترین آثار و اندیشه‌های خاورشناسی در حوزه‌ی حدیث شیعه و نیز در نظر گرفتن تطور رویکردی و تاریخی و روش‌های پژوهشی ایشان، مهم‌ترین و برجسته ترین عرصه ها و مسائل فکری مطالعاتی خاورشناسان شناسایی شده، به واکاوی دیدگاه‌های گوناگون، بیان نکته‌های افتراق و اشتراک و نیز برجسته سازی موارد نقدخیز پرداخته است. بنابراین هدف این فصل تحلیل و نقد اندیشه ها بوده است.

فصل پنجم: بررسی و تحلیل آسیب ها و امتیازها- در این فصل آسیب ها و امتیازهای فعالیت علمی خاورشناسان در حدیث شیعه بیان شده است. این فصل به دو بخش «آسیب ها در مطالعات خاورشناسان در حدیث شیعه» و «نقاط قوت و مزایای خاورشناسان در حدیث شیعه» تقسیم می‌شود.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران