رودکی، جعفر بن محمد

رودکی، جعفر بن محمد
نام کامل	جعفر بن محمد رودکی
لقب	ابوعبدالله
نام پدر	محمد
ولادت	نیمه اول سده سوم
محل تولد	رودک یا پنج‌رودک در دو فرسنگی سمرقند
مذهب	اسماعیلی یا شیعه
پیشه	شاعر
اطلاعات علمی
برخی آثار	دیوان رودکی سمرقندی

جعفر بن محمد رودکی، شاعر شهیر فارسی‌سرای سده سوم و مشهور به پدر شعر فارسی.

نام، کنیه و لقب

غالب نویسندگان و تذکره‌نویسان، نام و کنیه و لقب شاعری او را ابوعبدالله جعفر بن محمد رودکی نوشته‌اند.

زادروز و زادگاه

رودکی در روستای رودک یا پنج‌رودک در دو فرسنگی سمرقند به دنیا آمد. سال ولادت او به‌طور قطع و یقین دانسته نیست و به‌احتمال بسیار در نیمه اول سده سوم بوده است.

نابینایی رودکی

سعید نفیسی بر آن است که چون رودکی مانند نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی و وزیرش، ابوالفضل بلعمی به اسماعیلیه گرایش داشته یا بر مذهب شیعه بوده، پس از کشته ‌شدن بلعمی و کناره‌گیری نصر بن احمد از پادشاهی، شکنجه شده و بر اثر آن نابینا شده است.

هوش و استعداد

از چندوچون تحصیلات رودکی اطلاعی در دست نیست. به‌طور مسلم او دارای هوش و حافظه سرشار بوده که در هشت‌سالگی قرآن را حفظ کرده و شعر گفتن آغاز کرده است.

شعر و شاعری

او در گفتن معانی دقیق توفیقی یافته که با اقبال مردم واقع شده است و همه شاعران معاصر نیز او را به دیده احترام نگریسته‌اند و او را استاد شاعران و سلطان شاعران گفته‌اند. به گفته ابوالفضل بلعمی در عرب و عجم برای رودکی نظیری نیست. رودکی از مداحان نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی و ندیم بزم‌های او بود. ابوجعفر احمد بن محمد از نوادگان و اخلاف عمرولیث صفاری نیز از بزرگانی بوده که رودکی او را ستوده و قصیده نونیّه مشهور رودکی مضبوط در تاریخ سیستان دلیل روشن آن است.

رودکی به کثرت شعر معروف بوده است و رشیدی سمرقندی شاعر ماوراء‌النهر در سده ششم، مدعی بوده که شمار اشعار او به یک‌میلیون‌وسیصدهزار بیت و حتی بیشتر می‌رسیده است. عوفی گفته است اشعار او صد دفتر برآمده است.

آثار

آنچه از شعرهای رودکی باقی مانده، در دفتری در 1387ش/2008م، در تاجیکستان به همت رسول هادی‌زاده و علی محمدی خراسانی به چاپ رسیده است. این دفتر حاوی 1071 بیت است که از شماره ابیات چاپ سعید نفیسی – که 1047 بیت را شامل می‌شود - 24 بیت بیشتر است‏.

منابع مقاله

ماهیار، عباس، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1394.

وابسته‌ها

دیوان رودکی سمرقندی

عشق

اشعار رودکی

دیوان رودکی

ابو عبد الله رودکی

دیوان رودکی

دیوان ابو عبدالله جعفر ابن محمد ابن حکيم ابن عبدالرحمان ابن آدم رودکی سمرقندی

دیوان رودکی

سروده‌های رودکی