انتخابات از نظر اسلام و قانون اساسی

انتخابات از نظر اسلام و قانون اساسی
پدیدآوران	سلطانی، یحیی (مؤلف)
ناشر	دفتر تبلیغات اسلامی
مکان نشر	قم
سال نشر	بی‌تا
زبان	فارسی
تعداد جلد	1

انتخابات از نظر اسلام و قانون اساسی ، تألیف یحیی سلطانی، موضوع انتخابات در حکومت اسلامی را از نظر قانون اساسی و ریشه‌های مشروعیت آن در اسلام مورد بررسی قرار داده است.

بهترین و عادلانه‌ترین حکومت آن است که دارای بهترین قانون باشد و در آن شایسته‌ترین فرد انتخاب شود. اگر مسئول حکومت از طرف خداوند به مردم معرفی شود، قطعاً شایسته‌ترین فرد انتخاب می‌شود؛ ولی در زمان غیبت این امر ممکن نیست و خود ملت باید اصلح را انتخاب کند. اگر در انتخابات همه موازین شرعی رعایت شود، نتیجه انتخابات، انتخاب اصلح است. نوشته حاضر ، برای تبیین موازین اسلامی در مورد انتخابات است.

کتاب حاضر، در پنج بخش تدوین یافته است. بخش اول با عنوان «انتخاب فقیه رهبر»، به انتخاب رهبری در قانون اساسی ایران پرداخته و ابتدا شرایط و شیوه انتخاب رهبر را بیان کرده است. سپس بعد از بیان اهمیت ولایت، آن را به عنوان مهمترین پایه دین برشمرده است. او ولایت را مخصوص اهل‌بیت(ع) ذکر کرده و می‌گوید که در زمان غیبت، فقیه واجد شرایط، عهده‌دار اداره جامعه اسلامی است.

سلطانی، راه شناختن فقیه را از طریق خبرگان، عده‌ای از علما و یا دو نفر عادل خبره می‌داند. او با اشاره به نظر قانون اساسی که باید فقیه رهبر به تأیید اکثریت رسیده باشد، راه احراز رأی این اکثر را از طریق همه‌پرسی و یا از طریق انتخاب خبرگان، معرفی می‌کند. نویسنده با استناد به روایات، انتخاب رهبر فقیه را قبل از فوت رهبر موجود، لازم می‌داند. بنابراین، جانشین رهبر باید مشخص شود و هرچند کلیه فقها دارای ولایت هستند، با انتخاب رهبر باید سایر فقها از فقیه برگزیده تبعیت نمایند.

بخش دوم کتاب، اختصاص به انتخاب ریاست جمهوری در قانون اساسی ایران دارد. به بیان کتاب، زعامت و ریاست در حکومت اسلامی باید همراه با شرایطی خاص باشد که تقوا، عدالت، حلم، حسن خلق، زندگی ساده، پایبندی به سنت‌های دینی و مذهبی و دانش اسلامی و مدیریت، از جمله شرایط مهم است. او گفتار خویش را به روایات نیز مستند کرده است.

بخش سوم، درباره انتخاب نمایندگان مجلس است. در این بخش آمده که ریشه شرعیت داشتن مجلس نمایندگی، نظام شورا در اسلام است. در اسلام و نظام شورایی، تبعیت از حق و عدالت محور است، نه تبعیت از اکثریت و خواسته‌های توأم با هواهای نفسانی و تمایلات شخصی؛ چراکه تبعیت از اکثریت در قرآن نهی شده است. نویسنده با استناد به آیات قرآن، این سه محور را در نظام شورایی اسلام توضیح داده است. البته او با الهام از آیه شورا، معتقد است که شخص تصمیم‌گیرنده، پیامبر(ص) است و تصمیم‌گیری به رأی اکثر واگذار نشده است.

نویسنده، انتخاب اصلح به دور از هوای نفس را وظیفه انتخاب‌کنندگان می‌داند. سپس شرایط انتخاب‌شوندگان و راه‌های شناخت اصلح را توضیح داده و ضمن آن به شیوه‌های تبلیغات نیز اشاره کرده است. از نظر فقهی، برای شناخت نامزدها باید به حداقل ضرورت‌های انتخاباتی (خوبی‌ها و بدی‌ها) کفایت شده، و عیوب در حد ضرورت بیان شود.

نویسنده در ادامه بحث از تطبیق و کالت مجلس بر عناوین فقهی، شرایط صحت وکالت را بیان کرده است. همچنین درباره انتخاب اعضای شورایعالی قضایی و شوراهای محلی بر طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (قبل از بازنگری) بحث کرده است.

منابع مقاله

حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.