الكرم و الجود و سخاء النفوس

الكرم و الجود و سخاء النفوس
پدیدآوران	برجلانی، محمد بن الحسین (نويسنده) صبری، عامر حسن (مقدمه‌نويس) صبری، عامر حسن ( محقق)
عنوان‌های دیگر	من حدیث أبي عبدالله الحسین بن محمد إبن العسکري عن شیوخه
ناشر	دار ابن حزم
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	1412ق - 1991م
چاپ	2
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الكرم و الجود و سخاء النفوس، از آثار حافظ و محدّث عراقی، ابوالشیخ محمد بن حسین بُرجُلانی (درگذشته 238ق)، مجموعه روایاتی است که بر ارزشمندی صفات اخلاقی کرامت و بزرگواری، جود و بخشندگی و مانند آن تأکید دارد. پژوهشگر معاصر، عامر حسن صبری این کتاب را تصحیح کرده و مقدمه‌ای ارزنده و پاورقی‌هایی عالمانه برای آن نوشته و کتاب و نویسنده‌اش را شناسانده و روایاتش را بررسی سندی و منابعش را مشخص کرده است.

هدف و روش

• نویسنده و به تعبیر دقیق: راوی و گوینده این اثر، فقط روایات را آورده و اسنادش را ذکر کرده، ولی مقدمه و توضیحی نیاورده و انگیزه و اهداف و روش خود را مشخص نکرده است.
• عامر حسن صبری نوشته است: برجلانی، به‌راستی در توجه به همه موضوعات و روایات مربوط به زهد و فضائل اعمال و آداب سلوک، شیوه مخصوصی دارد. از اینکه احمد بن حنبل پرسشگری را که از او درباره زهد پرسید، به محمد بن حسین ارجاع داد، فهمیده می‌شود که برجلانی در آن روزگار، از نظر علمی شهرت داشت که در مسائل زهدی سلوکی، پژوهش می‌کند.
• مسلک علمی برجلانی بر شاگردش، ابوبکر عبدالله بن محمد بن عُبَید بن سُفیان بن قیس قُرشى، مشهور به [ابن ابی‌الدنیا]] (208-281ق)، تأثیر گذاشت و او نیز بیشتر به این موضوعات اهتمام ورزید و به بررسی بیماری‌های روحی و اجتماعی مانند حسد و بخل و... پرداخت.

ساختار و محتوا

در این اثر، در مجموع تعداد 99 روایت (73 روایت در کتاب «الكرم و الجود» + 26 روایت از ابوعبدالله حسین بن محمد بن عسکری از شیوخ او) نقل شده است، ولیکن نظم و تقسیم ویژه‌ای در آن مشاهده نشد. موضوعات مورد بحث در کتاب برجلانی، کرامت، جود و بخشندگی، صله رحم، دوستی به‌خاطر خدا و مانند آن است، ولی ضمیمه (26 روایت پایانی)، موضوعات گوناگونی از جمله بخشش، مسائل فقهی، تاریخی و فضایل صحابه دارد.

نمونه مباحث

• با سند از ابوهریره نقل کرده است که پیامبر(ص) گفت: «إنَّما بُعِثتُ لأُتَمِّمَ صالِحَ الأَخلاقِ»؛ یعنی: من فقط برای آن برانگیخته شدم که اخلاق شایسته را تمام و کامل کنم.
• با سند از سلمان فارسی نقل کرده است که گفت: «إنَّ الله حَيي كريمٌ يسْتَحي من عبده أن يرفعَ العبد إلَيه يديه فيرُدَّهُما صفْراً أو قال: خائبين»؛ به‌راستی خدا بسیار حیادار و باکرامت است، وقتی بنده، دستانش را به‌سوی او بالا می‌برد، خدا شرم دارد آن را «خالی برگرداند» یا گفت: «خوار بازگرداند».
• با سند از پیامبر(ص) نقل کرده است که گفت: «قال داوود(ع) لابنه سليمان(ع): يا بنيّ أيّ شيء أبرد؟ قال: عفو اللّه عن العباد وعفو العباد بعضهم عن بعض»؛ یعنی: حضرت داوود(ع) به پسرش حضرت سلیمان گفت: پسرم! چه چیزی بیش از هرچیز دیگری دل انسان را شاد و خنک می‌کند؟ گفت: عفو خدای متعال از بندگانش و چشم‌پوشی بندگان، بعضی از بعضی دیگر.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.