استراتژی وحدت در اندیشه سیاسی

استراتژی وحدت در اندیشه سیاسی
پدیدآوران	موثقی، سید احمد (مؤلف)
ناشر	دفتر تبلیغات اسلامی
مکان نشر	قم
سال نشر	1370
چاپ	اول
موضوع	تقریب مذاهب,اسلام و سیاست,جمال‌الدین اسدآبادی،۱۳۱۴-؟۱۲۵۴ ق,کشورهای اسلامی -- سیاست و حکومت,تقریب مذاهب,اصلاح‌طلبان -- کشورهای اسلامی
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP۲۳۳/۵/م‌۸ف‌لا۵

استراتژی وحدت در اندیشه سیاسی ، تألیف سید احمد موثقی، موضوع وحدت و زمینه و سابقه تاریخ آن در جهان اسلام و اندیشه و عملکرد سید جمال‌الدین اسدآبادی را به عنوان منادی وحدت مورد بررسی قرار داده است.

این کتاب، دارای مقدمه‌ای نسبتاً مفصل از محمدتقی جعفری است، که به بحث درباره وحدت امت اسلامی پرداخته و امت اسلامی را دارای هویت دینی بیان نموده است.

مباحث کتاب در دو بخش و هر کدام با سه فصل تنظیم شده است. در بخش اول، مسئله وحدت و تفرقه در منابع اصیل، و سپس زمینه و سابقه تاریخی وحدت و تفرقه در جهان اسلام‌ به‌ویژه در قرنهای نوزدهم و بیستم و اندیشه و عملکرد سید جمال‌الدین اسدآبادی بررسی شده است. در بخش دوم، آرا و نظریات و عملکرد مصلحان جهان اسلام در بلاد آفریقایی، عربی، شبه قاره هند و در ایران تا انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. در بررسی وحدت از دیدگاه منابع اصیل، این موضوع را از دیدگاه قرآن، سنت، سیره معصومین(ع) و روش علما و اهل فکر – اعم از شیعه و سنی- به تفصیل و با استناد به آیات و روایات متعدد، بحث و بررسی کرده است.

در این بخش به‌طور کلی ولایت شیطان و استکبار، ولایت طاغوت و ولایت بیگانگان، اهل کتاب، کفار و ظالمین، از عوامل تفرقه و توحید و وحدت دینی و الهی، ولایت خدا و رسول او و الولی‌الامر، قسط و عدل، امر به معرف و نهی از منکر، تولی و تبری و اعتصام به حبل الله، از عوامل وحدت ذکر شده و هر کدام از اینها با استناد به آیات قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. پیمانها و قراردادهای پیامبر(ص) در دوران جاهلیت و در دوران اسلام و تشکیل دولت اسلامی در مدینه توسط پیامبر(ص) را الگوهای وحدت و یگانگی برشمرده شده و راه پیروزی، عبرت گرفتن از سنت تاریخ اسلام بیان شده است.

در فصل دوم، با عنوان «زمینه و سابقه تاریخی وحدت و تفرقه در جهان اسلام»، نویسنده بیان می‌کند که به نسبت فاصله گرفتن مسلمین از تعالیم اسلامی و حاکمیت نفس و شیطان و طاغوت و انحرافات و اراده، به تدریج اتحاد و انسجام مبدل به تفرق و تشتت شد. و جهان اسلام زمینه ضعف و انحطاط را فراهم ساخت و با هجوم تمدن غربی و ایجاد تغییرات بنیانی در روابط سیاسی مسلمین، تمدن اسلامی راه ضعف و انحطاط را پیمود. به هر حال در این فصل، سیر دوری از وحدت به تفرقه، از دوران بنی‌امیه و بنی عباس تا زمان جنگ‌های صلیبی، هجوم مغول و سقوط خلافت بغدادی و روی کار آمدن امپراتوری عثمانی، قدرت گرفتن امپراتوری ایران وگسترش روابط جهان اسلام با غرب از قرن پانزدهم میلادی، بیخبری و غفلت مسلمین از پیشرفت علمی و صنعتی غرب، ضعف و تحولات درونی حکومت عثمانی، شکل‌گیری جنبش ترکان جوان و سقوط امپراتوری عثمانی و پیدایش تفکرات ناسیونالیستی و دوری از اتحاد اسلامی، به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته، و در هر مورد استدلال کاملی از طرف نویسنده ارائه شده است.

نویسنده در فصل سوم، به عملکرد سید جمال‌الدین اسدآبادی به عنوان اولین منادی وحدت در جهان اسلام، با هدف رهایی از ضعف و انحطاط پرداخته و با تقسیم‌بندی واکنش‌های جهان سوم در برابر تحولات غرب، به طرفداران پیروی از تمدن غربی و غربگرایی (تجدد) و طرفداران احیای تفکر دینی و غرب‌ستیزی (اصلاح‌طلبی دینی)، ضمن بررسی دیدگاه‌های طرفداران این دو دسته واکنش، عملکرد و دیدگاه‌ها و اصول اندیشه سید جمال را که طرفدار دسته سوم واکنش، عملکرد و دیدگاه‌ها و اصول اندیشه سید جمال را که طرفدار دسته دوم واکنش (اصلاح طلبی) بوده، مورد نقد و بررسی قرار داده است و اتحاد اسلامی را اساس ایده مرحوم سید ذکر می‌‍نماید.

منابع مقاله

حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.