زرین‌کوب، عبدالحسین

زرین‌کوب، عبدالحسین

نام	زرین‌کوب، عبدالحسین
نام‎های دیگر
نام پدر	عبدالكريم (شيخ زرگر) زرين‌كوب
متولد	27 اسفند ماه سال 1301ش
محل تولد	بروجرد
رحلت	۲۴ شهریور سال 1378ش
اساتید	حاج شیخ ابوالحسن شعرانی بدیع‌الزمان فروزانفر ملک‌الشعرای بهار شیخ علی جواهری
برخی آثار	بامداد اسلام تصوف ايرانی در منظر تاريخی آن
کد مؤلف	AUTHORCODE00929AUTHORCODE

عبدالحسين زرين‌كوب (۱۳۰۱ –۱۳۷۸ش)، استاد دانشگاه تهران، ادیب، مورخ، اسلام‌شناس، ایران‌شناس، منتقد ادبی، مترجم، محقق و نویسندۀ بزرگ معاصر از آثار ایشان به کتاب بامداد اسلام می‌توان اشاره کرد.

ولادت

در 27 اسفند ماه سال 1301ش، در شهرستان بروجرد به دنيا آمد و در خانواده‌اى اهل علم و ورع تربيت يافت. پدرش عبدالكريم (شيخ زرگر) زرين‌كوب نام داشت.

تحصیلات

دوران ابتدايى را در سال 1307ش، در بروجرد از مدرسه «كمال» آغاز كرد و دوره متوسطه را در مدرسه «اعتضاد» ادامه داد. در كنار تحصيل در مدارس جديد، با ترغيب پدرش هم‌زمان به تحصيل علوم دينى در «حوزه علميه بحر العلوم» پرداخت.

در سال 1319، تحصيلات دبيرستانى را در رشته ادبى به پايان برد. در سال 1324 در رشته ادبيات دانشگاه تهران با رتبه اول پذيرفته شد و در سال 1327 به‌عنوان دانشجوى رتبه اول، فارغ‌التحصيل شد و يك سال بعد، دكتراى ادبيات فارسى را در همان دانشگاه آغاز نمود. در سال 1334، تحصيلات دانشگاهى خود را با رساله‌اى با عنوان نقد الشعر، تاريخ و اصول آن به پايان برد. در سال 1335، به‌عنوان دانشيار دانشكده علوم معقول و منقول به تدريس تاريخ اسلام، تاريخ كلام و مجادلات فرق، تاريخ اديان، تاريخ علوم و تاريخ تصوّف اسلامى مشغول شد. پس از اخذ رتبه استادى دانشگاه تهران در سال 1339 در دانشكده الهيات و معارف اسلامى، دانشكده ادبيات، دوره دكترى دانشگاه تهران و دانشسراى عالى تهران به تدريس پرداخت.

دكتر زرین‌كوب در ایام تحصیل در تهران، چندی نزد حاج شیخ ابوالحسن شعرانی به پرداخت و با مباحث حكمت و فلسفه، آشنایی بیشتر یافت. از همان روزگار با فلسفه‌های معاصر غربی نیز آشنا شد و بعد به مطالعه در باب تصوف نیز علاقمند گردید. استاد كه از قبل با زبانهای عربی، فرانسوی و انگلیسی آشنا شده بود در سالهای جنگ دوم جهانی، با كمک بعضی از صاحب منصبان ایتالیایی و آلمانی كه در آن ایام در ایران به سر می‌بردند، به آموزش این دو زبان پراخت. در سال 1323 نخستین كتاب او به نام (فلسفه، شعر یا تاریخ تطور شعر و شاعری درایران) در بروجرد منتشر شد، در حالی كه در این هنگام، حدود چهار سال یا كمی بیشتر از تاریخ تألیف كتاب می‌گذشت.

 از استادان و مربیان ایشان می‌توان به حاج شیخ ابوالحسن شعرانی، بدیع‌الزمان فروزانفر، ملک‌الشعرای بهار، حاج شیخ علی جواهری اشاره کرد.

مسافرت‌هاى متعدد علمى، مطالعاتى و تحقيقى به كشورهاى اروپايى، آمريكايى و آسيايى انجام داد و چند سالى هم به‌عنوان استاد ميهمان در آمريكا به تدريس پرداخت او همچنین در بسیاری از مجامع علمی شرکت کرد و به عنوان نماینده ایران به سخنرانی پرداخت. از این میان پنجمین کنگره اسلامی در بغداد، بیست‌وششمین کنگره بین‌المللی شرق‌شناسان در دهلی نو، کنگره بین‌المللی علوم تاریخی در وین، کنگره تاریخ ادیان در ژنو، مجلس بزرگداشت حافظ در دوشنبه تاجیکستان، کنگره نظامی گنجوی در ایتالیا، مجمع عمومی سردبیران طرح تاریخ تمدن اقوام آسیای مرکزی در پاریس و کنگره مولوی در مونیخ، تعدادی از این مجالس را شامل می‌شود. حوزه مطالعاتى استاد را درعرصه‌هاى تاريخ، فلسفه، ادبيات، تصوّف، عرفان، تاريخ اديان، آشنايى با معارف قديم و جديد، علوم اسلامى و روش‌هاى تحقيق نوين و تسلط به زبان‌هاى زنده دنيا مى‌توان دانست.

وفات

دكتر زرين‌كوب، پس از عمرى تلاش علمى در زمينه تدريس، تحقيق و تصنيف، در ۲۴ شهریور سال 1378ش در سن 77 سالگى، دار فانى را وداع گفت و در قطعه‌ هنرمندان بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.

آثار

ايشان آثار متعدد ادبى، عرفانى و تاريخى را از خود به‌جا گذاشت كه در زمينه آثار تاريخى مى‌توان 22 اثر را شمرد،

از جمله: «دو قرن سكوت»، «تاريخ ايران بعد از اسلام»، «بامداد اسلام»، «كارنامه اسلام»، «تاريخ در ترازو»، «تاريخ مردم ايران» و «روزگاران ايران». همچنين مقالات متعدد ادبى، عرفانى و تاريخى نيز در نشريات معتبر علمى از ايشان چاپ شده كه از آن ميان، به «چند كلمه از تاريخ»، «فرمانروايى ايرانيان بر يمن»، «نقد و بررسى در باب مآخذ تاريخ ايران بعد از اسلام»، «مصاحبه با تاريخ»، «درباره تاريخ» و «تاريخ‌نگرى يا تاريخ‌نگارى» مى‌توان اشاره كرد.

آثار ديگر وى عبارت است از: «از كوچه رندان»، «سر نى»، «مقدمه بر ديوان پروين اعتصامى»، «صداى بال سيمرغ»، «دو رساله درباره انقلاب مشروطيت»، «تصوف ايرانى در منظر تاريخى آن»، «پير گنجه در جست‌وجوى ناكجاآباد»، «پله‌پله تا ملاقات با خدا»، «ارزش ميراث صوفيه»، «جست‌وجو در تصوف ايران»، «با كاروان انديشه»، «نامورنامه» و «يادداشت‌ها و انديشه‌ها».

وابسته‌ها

تاریخ مردم ایران: کشمکش با قدرتها

تاریخ مردم ایران(2)، از پایان ساسانیان تا پایان آل بویه

تاریخ ایران: بعد از اسلام

جستجو در تصوف ایران

دنباله جستجو در تصوف ایران

بامداد اسلام

ارزش میراث صوفیه

از کوچه رندان

تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن

بحر در کوزه نقد و تفسیر قصه‌ها و تمثیلات مثنوی

سر نی، نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوی

تاریخ در ترازو

صدای بال سیمرغ درباره زندگی و اندیشه عطار

دیوان پروین اعتصامی (مقدمه‌نویس: بهار و زرین‌کوب)

کارنامه اسلام

پله پله تا ملاقات خدا، دربارۀ زندگی، اندیشه و سلوک مولانا جلال‌الدین رومی

دو رساله درباره انقلاب مشروطيت ايران از ابوالقاسم خان ناصر الملک و محمد آقا ايرواني

تصوف ايراني در منظر تاریخی آن

پير گنجه در جستجوي ناکجا آباد، درباره زندگی، آثار و انديشه نظامي

تاريخ ايران بعد از اسلام

از نی‌نامه گزیده مثنوی معنوی

گزیده‌ای از داستانهای مثنوی و غزل‎های شمس تبریزی جلال‌الدین محمد مولوی

دو قرن سکوت