با پیر بلخ کاربرد مثنوی در خودشناسی

با پیر بلخ کاربرد مثنوی در خودشناسی
پدیدآوران	مصفا، محمدجعفر (نویسنده)
ناشر	نشر پریشان
مکان نشر	تهران
سال نشر	1384
چاپ	دهم
کد کنگره	‏

با پیر بلخ کاربرد مثنوی در خودشناسی تألیف محمدجعفر مصفا، این کتاب، مشتمل بر نوزده درس (سخنرانی)، با عنوان کاربرد مثنوی در خودشناسی است. درس‌ها فاقد عنوان و بدون ترتیب موضوعی است. مؤلف می‌گوید این امر به دلیل ماهیت مطالب موضوع‌های مورد بحث است که با یک پدیدۀ کلاف بسیار مغشوش درهم پیچیده‌ای(مثنوی) سر و کار دارد، می‌پرسد در این صورت چگونه می‌توان آن را به یک شکل مرتبط و علمی ترسیم نمود؟ خود مثنوی هم ترتیب موضوعی ندارد!

اما هدفش و شیوۀ کار مؤلف چنین است که ابتدا یک موضوع و مسئله انسان‌شناسی را به زبان ساده بیان می‌کند. سپس همان مسئله را از زبان مولوی نیز می‌آورد؛ به عبارت دیگر تمثیل‌ها، پیام‌ها و اشارات عرفانی که در عصر مولانا مطرح بوده و امروز نیز مورد نیاز است؛ و مولانا آن‌ها را به با بیان سمبولیک و استعاری مطرح کرده، به طور ساده و امروزی بیان می‌کند تا از نظر خودشناسی برای خواننده کاربرد مفید و عملی پیدا کند می‌کوشد به خواننده تفهیم کند که اشارات مولانا مربوط به کدام یک از مسائل و نیازهای ما انسان‌های امروزی است.

در این درس‌ها بیشتر به نکته‌ها و فرازهای این داستان‌ها پرداخته شده است: حکایت شاه و کنیزک؛ فریفتن روستایی شهری را؛ ماجرای پیل‌بچگان؛ قصۀ اعرابی درویش و زنش؛ نحوی و کشتیبان؛ سلطان محمود و غلام هندو؛ شاگرد احول؛ پیر جنگی؛ قصه دقوقی و کراماتش؛ قضۀ صوفی و بهیمه‌اش؛ قصۀ مردی که از خدا روزی بی‌رنج می‌طلبید؛ قصۀ آن روستایی که در تاریکی شیر را به جای گاو نوازش می‌کرد؛ بیدار کردن ابلیس معاویه را...

اما معیار مؤلف در انتخاب حکایات، نکته‌ها و ابیات مثنوی، آن‌گونه که خود می‌گوید اوّلاً فقط آنهایی را انتخاب کرده است که ارتباط مستقیم با خودشناسی دارد؛ ثانیاً از آنها نیز مواردی را انتخاب کرده است که ساده‌تر، روشن‌تر و گویاتر از بقیه است و در رابطه با هر موضوع و مسئله فقط اشاراتی را انتخاب کرده که جنبۀ کلیدی دارد. کتاب فاقد فهرست موضوعات و مطالب و بدون فهرست منابع و مآخذ است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.