معجم الأصولیین

معجم الأصولیین
پدیدآوران	بقا، محمد مظهر (نويسنده)
ناشر	جامعة أم القری. معهد البحوث العلمية و إحياء التراث الإسلامي
مکان نشر	عربستان - مکه مکرمه
سال نشر	1414ق
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ب7م6 149 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

معجم الأصوليين، نوشته پژوهشگر معاصر، محمد مظهر بقا، تعداد 232 نفر از اصولیان فعال (سنی و شیعه قرن چهارم تا پانزدهم قمری) را به‌ترتیب الفبایی معرفی می‌کند. کتاب حاضر، جلد اول این اثر است و از جلدهای بعدی و کمّ و کیف آن، اطلاعی یافت نشد.

هدف و روش

نویسنده با تأکید بر آنکه چون مشاهده کردیم دستیابی به اطلاعات درباره کتاب‌های اصول فقه و نویسندگانش مشکل شده است، عزم خود را جزم کردیم تا کتابی شامل شرح‌ حال اصولیان بنویسیم و در این مسیر، از زیاده یا کم‌نویسی بپرهیزیم و میانه‌روی را برگزینیم‏.

ویژگی‌ها و امتیازات

1. محمد مظهر بقا، با اشاره به انتشار کتاب‌های الفتح المبين في طبقات الأصوليين (نوشته عبدالله مصطفی مراغی) و أصول الفقه تاريخه و رجاله (نوشته شعبان محمد اسماعیل شعبان) قبل از کتاب حاضر، افزوده است: این 2 کتاب برای شرح‌ حال اصولیان کفایت نمی‌کند؛ زیرا علی‌رغم سودمندی آن، همه دانشوران اصولی را شامل نمی‌شود؛ چه، کتاب اول، 385 نفر را شناسانده و کتاب دوم نیز همان را آورده و فقط 19 نفر جدید بر آن افزوده و در نتیجه، مجموع آن دو، 404 نفر شده است؛ درصورتی‌که با محاسبه و بررسی ما تاکنون، متخصصان اصول بیش از دو برابر عدد مذکور هستند و هنوز ادعا نداریم که پرونده بررسی آمار اصول‌دانان کامل شده است.
2. کتاب الفتح المبين في طبقات الأصوليين بدون خطا نیست و البته هر کتاب نو و آغازگری چنین است. برخی از اشتباهاتش را در جای خودش در اثر حاضر بیان خواهیم کرد.
3. شعبان محمد اسماعیل شعبان در کتاب أصول الفقه تاريخه و رجاله، تلاش کرده که اشتباهات مراغی را اصلاح کند، ولی در برخی موارد خود دچار اشتباه شده است.
4. در این کتاب، ما خودمان را ملتزم کردیم که اطلاعات مربوط به کتاب‌های اصولی - خطی یا چاپی - را گردآوری کنیم و خصوصیاتش (مانند کتابخانه و محلّ نگهداری و نسخه تحقیق‌شده یا در حال تحقیق و...) را برشماریم و به این صورت بین فنّ شرح‌حال‌نگاری و فهرست‌نویسی جمع کردیم و این امتیازی است که دو کتاب مذکور فاقد آن است‏.

ساختار و محتوا

کتاب حاضر بر اساس نام اصول‌شناسان سامان یافته است؛ از «ابراهیم بن ابراهیم بن حسن لقانی»‏ تا «ایوب بن یعقوب بن عبدالجلیل اسرائیلی»‏.

اصولی کیست؟

منظور ما از اصولیان در این اثر، متخصصان دانش اصول فقه است که اشتغال تدریسی یا تألیفی به این علم داشتند یا دارند و شرح‌حال‌شناسان و خبرگان دانش رده‌بندی اندیشوران، به این مطلب گواهی می‌دهند با تعابیری مانند «إمامٌ في الأصول»، «أصوليٌ ماهرٌ» و....‏

نمونه مباحث

• احمد بن محمدعلی بن محمدباقر حائری کرمانشاهی، معروف به وحید بهبهانی، از دانشمندان امامیه است که در انواع علوم (مانند فقه، اصول، حدیث، تاریخ و تفسیر) مشارکت داشت و در کرمانشاه به دنیا آمد و در همان جا درگذشت. کتاب‌های ربيع الأزهار، الاجتهاد و التقليد، الاستصحاب، رسالة في القياس و رسالة في الإجماع، از آثار اصولی اوست. 4 کتاب اخیر در لس آنجلس ضمن مجموعه شماره 351 قرار دارد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.