صافی گلپایگانی، محمدجواد

صافی، محمد جواد

نام	صافی، محمد جواد
نام های دیگر	صافی گلپایگانی، محمد جواد
نام پدر	ملا عباس
متولد	27 شعبان المعظم 1287 یا 1288
محل تولد	گلپایگان
رحلت	27 رجب سال 1378 ه‍.ق
اساتید	آیت الله علامه سید محمد باقر درچه ای، حكیم میرزا جهانگیرخان قشقایی، آیت الله حاج آقا نور الله اصفهانی، صاحب كتاب مقیم و مسافر و دیوان اشعار، آیت الله علامه آقا نجفی اصفهانی
برخی آثار	گنج عرفان، گنج دانش، اشعار شیوا در رد باب و بها، صافی نامه و فیض ایزدی
کد مولف	3727

ولادت

محمد جواد صافی گلپایگانی در روز 27 شعبان المعظم 1287 یا 1288 ه ق، در بیت علم و تقوا و فضیلت در گلپایگان دیده به جهان گشود و در عصر 27 رجب سال 1378 ه‍.ق، مصادف با شب شهادت حضرت امام موسى كاظم عليه السلام، از دنیا رفت.

پدر وی مرحوم آخوند ملا عباس از بزرگان و شخصیتهای مورد احترام مردم - كه علاوه بر دانش پژوهی، به تجارت می پرداخت - مادرش زهرا خانم فرزند ملا محمد باقر ادیب گلپایگانی و دایی اش ملا محمد رضا قطب - عالم به علوم غریبه - بودند.

تحصيلات

او از آغاز نوجوانی به تحصیل علوم دینی روی آورد. ایشان مقدمات و سطوح را نزد پدرش و دیگر دانشوران گلپایگان - كه در آن زمان مجمع علما و دانشمندان بود - فرا گرفت و سپس در سال 1305 ه ق به اصفهان مهاجرت کرد و تا سال 1316 ه ق نزد استادان بزرگ وقت علوم متداول را فرا گرفت. وی پس از نگارش رساله هایی در مسائل فقهی، در سال 1310 - 1311 ه ق به اخذ اجازات متعدد اجتهادی نایل آمد و مورد توجه استادان خود قرار گرفت.

استادان

وی در حوزه علمیه اصفهان - كه در آن زمان از پر رونق ترین و با اهمیت ترین حوزه های علمی شیعه به شمار می رفت - در محضر استادان ذیل همراه با بزرگانی همانند : آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، علامه حاج آقا رحیم ارباب و آیت الله آقا سید حسن چهارسوقی شركت كرد.

1. آیت الله علامه سید محمد باقر درچه ای (م 1342 ه ق)، صاحب حاشیه بر مكاسب و رسائل
2. حكیم میرزا جهانگیرخان قشقایی (م 1326 ه ق)
3. آیت الله حاج آقا نور الله اصفهانی (1278 - 1346 ه ق) صاحب كتاب مقیم و مسافر و دیوان اشعار
4. آیت الله علامه آقا نجفی اصفهانی (1262 - 1332 ه ق) صاحب تأویل الآیات الباهره و بحر المعارف
5. علامه شیخ محمد علی ثقة الاسلام (1271 - 1318 ه ق) صاحب كتاب لسان الصدق و معاصی كبیره
6. میرزا محمد علی تویسركانی اصهانی (م بعد 1311 ه ق)
7. علامه میرزا محمد علی درب امامی
8. آیت الله آقا میرزا محمد تقی مدرس (1273 - 1333 ه ق) صاحب الرسائل التقویة
9. آقا میرزا هاشم چهارسوقی اصفهانی (1235 - 1318 ه ق) صاحب مبانی الاصول و اصول آل الرسول
10. آیت الله سید محمد باقر موسوی خوانساری (1226 - 1313 ه ق) صاحب روضات الجنات
11. علامه آخوند ملا محمد كاشانی (1249 - 1333 ه ق)
12. علامه آخوند ملا محمد باقر فشاركی (م 1314 ه ق) صاحب عنون الكلام

تدریس

آن جناب تا زمانی كه دراصفهان - در مدرسه نیم آورد - توقف داشت، فقه و اصول درس می داد. مجلس درس او زبانزد فضلا و طلاب بود، و بسیاری از افراد خوش استعداد در آن شركت می جستند كه آیت الله آقا سید جمال الدین گلپایگانی از جمله آنان بود. وی در سال 1316 ه ق به گلپایگان بازگشت و به تدریس، تألیف، امامت جماعت و راهنمایی مردمان مشغول شد.

مهاجرت به تهران

در حدود سال 1325 ه ق آیت الله صافی رهسپار تهران شد و مورد استقبال شایسته حضرات آیات: شیخ فضل الله نوری، سید محمد امام جمعه و حاج میرزا ابوالقاسم صاحب حاشیه بر مكاسب قرار گرفت. وی به دلیل داشتن روحیه اسلام خواهی و دین طلبی در آن ایام كه مصادف با غوغای مشروطیت بود، با آیت الله شهید حاج شیخ فضل الله نوری همصدا شد و در تمام مراحل با شیخ فضل الله همراهی كرد، و حتی در روزهای سخت و دهشتنك محاصره خانه شیخ به وسیله مجاهدان و فاتحان، دست از یاری و همراهی شیخ برنداشت و تا واپسین روزهای زندگی شیخ شهید در كنار او بود آن عالم مجاهد پس از شهادت شیخ و تغییر اوضاع به نفع دشمنان دین، دیگر تاب دیدن آن وضعیت و تسلط یپرم خان ارمنی، سردار اسعد بختیاری و محمد ولی خان تنكابنی را بر اوضاع نیاورد، و از طریق قم و اصفهان به گلپایگان بازگشت.

بازگشت به گلپایگان

در سال 1327 ه ق به زادگاه خویش بازگشت، و تا پایان زندگی در آنجا ماندگار شد. وی از همه مناصبی كه در حوزه های علمیه در انتظارش بود صرف نظر كرد، اوقاتش را صرح ترویج دین، تدریس، تألیف، دادرسی مظلومان، مبارزه با ستمگران، تهذیب اخلاق و آگاه كردن جامعه كرد. از جمله اقدامات او: مبارزه بی امان با انحرافات و بدعتهای دینی مانند : مبارزه با بهائیت و وتصوف، مخالفت با خانها و فئودالها، رویارویی با كشف حجاب و مفاسد دوران پهلوی و احیای شعائر دینی و بزرگذاشتهای مذهبی است كه با تلاش و كوشش وی جشنهای نیمه شعبان، و موالد ائمه اطهار (ع) و عزاداری عاشورا و ایام فاطمیه در گلپایگان رواج و رونق یافت.

ویژگیهای شخصی

آیت الله ملا محمد جواد صافی با سعه صدر و سماحت طبعش، فقیهی ادیب، عارف، مجاهد و نو اندیش بود. در آن زمان كه زنان كمتر سواد داشتند، همسر و دختران خویش را در كسب سواد و آشنایی با نگارش، مبانی دین، مباحث اسلامی و اخلاقی تشویق و ترغیب می كرد.

قدرت ادبی

آیت الله صافی در شعر از شعرای متقدم و شیرین سخن نظیر مولوی، خاقانی، نظامی، سنایی، ناصر خسرو، انوری بویژه حافظ و سعدی متأثر بود، و بسیاری از اشعار این شاعران را تضمین كرد. طبع شعرش فوق العاده است و در هر نوع شعر از نوحه، مصیبت، غزل، غزل، مدح و قصیده سر آمد می نماید. در بسیاری از موارد فی البداهه شعر می گفت یا سخنانی مقفی و مسجع بیان می داشت.

تألیفات

از ایشان تألیفات فراوانی در فقه، اصول، حدیث، اخلاق، تاریخ و ادبیات به جای مانده است كه به برخی از آناه اشاره می شود :

1. رساله های متعدد فقهی و اصولی، شامل موضوعات : خیار غبن، اجاره، منجزات مریض، تعارض احكام ظاهریه و واقعیه، تعارض اصولی و قواعد فقهی، تعادل و تراجیح، اجزاء ظن مطلق، شبهه تحریمی، شبهه محصوره و تسامح در ادله سنن.
2. «اصول فقه منظوم» در بیش از 2000 شعر عربی
3. «مصباح الفلاح» و «مفتاح النجاح» (2 جلد) : این كتاب دو بار و از جمله در سال 1374 ه ق به چاپ رسیده و یكی از بهترین كتابها در معارف مواعظ، عقاید و اخلاق است. مؤلف در این كتاب آیات قرآن، روایات صحیح و ادب پارسی را به هم آمیخته و مجموعه ای ساخته كه اهل تفسیر، حدیث، تاریخ و شعرمی توانند از آن بهره ور شوند. اگر تنها اشعار منتخب شعرای معروف را در زمینه مباحث فوق - صرف نظر از اشعار مؤلف و اشعار عربی - از دید بگذرانیم، می بینیم كه از لحاظ ادبیات فارسی بسیار گرانبهاست. آیت الله سید صدر الدین صدر فرموده بود :من یك ماه رمضان در مشهد مقدس از روی این كتاب منبر رفتم و مردمان را موعظه كردم. مؤلف را برمن حقی است كه هرگز فراموشش نمی كنم.
4. گنجینه گهر : ترجمه هزار سخناز پیامبر كرم (ص) به نظم و نثر فارسی است كه در 1326 منتشر شد .
5. گنج عرفان : ترجمه هزار سخن از امیر مؤمنان علی (ع) به نظم و نثر فارسی است كه در 1327 به چاپ رسیده است..
6. گنج دانش، صد پند به فرزند برومند: این كتبا دو مرتبه به طبع رسیده است.
7. اشعار شیوا در رد باب و بها: این كتاب نیز به چاپ رسیده است.
8. صافی نامه و فیض ایزدی : پاسخ به پرسشهایی در مورد امام زمان (ع) است، كه در سال 1360 ه ش منتشر شد.
9. التحف الجوادیة فی المناقب المهدویة.
10. كتبا منظوم مراثی پیامبر و ائمه اطهار (ع).
11. دیوان اشعار در مدایح پیامبر و ائمه اطهار (ع) كه كثر آن در مدح امام مهدی (عج) است. این كتاب در برگیرنده 15000 بیت است كه در دقت و باریك بینی، فصاحت، بلاغت، لطافت، ظرافت، خیال و معانی بیان ممتاز است.
12. نفایس العرفان.
13. كلمة الحق، تاریخ منظوم دوران سیاه پهلوی، كه به چاپ رسیده است.
14. حاشیه بر رسائل شیخ انصاری
15. البشارة المیلادیة

فرزندان

ثمره ازدواج آن مرد بزرگ با دختر آیت الله آخوند ملا محمد علی گلپایگانی - كه معاصر همدوره و هم حجره مرحوم میرزای شیرازی بود - فرزندانی شد كه برخی از آنان عبارتند از :

1. آیت الله حاج شیخ علی صافی،
2. آیت الله حاج شیخ لطف الله صافی،

درگذشت

سرانجام او پس از 91 سال زندگی پربركت و سرشار از خدمات دینی و اجتماعی، در شب 25 رجب 1378 ه ق شب شهادت حضرت موسی بن جعفر وع) بدرود حیات گفت.

وابسته‌ها

صافی نامه و فیض ایزدی

کلمة الحق يا تاريخچه منظوم دوره منحوس رضاخان پهلوي