شرح فصوص الحکم (تلمسانی)

شرح فصوص الحکم (تلمسانی)
پدیدآوران	تلمسانی، سلیمان بن علی (شارح) ابن عربی، محمد بن علی (نویسنده) راشدی‌نیا، اکبر (مصحح)
عنوان‌های دیگر	فصوص الحکمه. شرح
ناشر	سخن
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1392ش.
چاپ	چاپ یکم
شابک	‎978-964-372-642-3
موضوع	ابن عربی، محمد بن علی، 560 - 638ق. فصوص الحکم - نقد و تفسیر عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 تصوف - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏/الف? ف????5 / 283 BP

شرح فصوص الحكم تلمسانی، اولین شرحی است که بر کتاب فصوص الحكم ابن‌ عربی نوشته شده است. این کتاب به زبان عربی و در یک جلد نگاشته شده و به تصحیح اکبر راشدی‌نیا رسیده است.

دغدغه اصلی تلمسانی به‌عنوان نخستین شارح این کتاب، بیش از هر چیز، تبیین و توضیح مطالب مشکل کتاب بوده است، نه شرح تمام قسمت‌های آن؛ لذا ساختاری کاملا متفاوت نسبت به شروح بعدی دارد و یکی از ویژگی‌های مهم این کتاب، ساختار آن است؛ یعنی معرفی مواردی که در دوره متصل به زمان شیخ در نزد بزرگان عرفان مورد قبول و روشن بوده و مواردی که نیاز به توضیح داشته است.

شرح فصوص تلمسانی، در دوره‌های مختلف مورد توجه عرفا قرار گرفته است. این کتاب، در شناخت بهتر فصوص و دوره‌ای که فصوص در آن تألیف شده یکی از منابع مهم است؛ چراکه مؤلف این اثر، به سبب آشنایی نزدیک با شیخ و شاگردی او، بهتر از هرکس به آرای ابن‌ عربی آگاه است و تصوری صحیح و خالی از غلو از جایگاه او برای ما ارائه می‌کند. وی برخلاف مؤیدالدین جندی و دیگر شارحان، که هرگز ابن‌ عربی را ندیده بودند، ولی تحت تأثیر عظمت او واقع شده و کلمات وی را به‌مثابه وحی منزل گرفته‌اند، عارفی است آزاداندیش و مستقل و به‌راحتی کلام ابن عربی را نقد می‌کند. او گاه نیز از ایجاز کلام ابن عربی گلایه کرده و گاه بر درازگویی او خرده گرفته است. تلمسانی، برخی مطالب فصوص را مناسب اهل حجاب و بعضی را مناسب اهل علم و بعضی مطالب را مناسب مقام معرفت دانسته، ولی اعتقاد دارد که این مطالب در مقام تحقیق، خالی از اشکال نیست.

اصلی‌ترین ویژگی کتاب تلمسانی را می‌توان نقدهایی دانست که بر کلام شیخ وارد کرده است. درعین‌حال، وی نوآوری‌هایی در این کتاب دارد که به‌صورت فهرست‌وار می‌توان در موارد زیر از آنها نام برد:

1. حقیقت کلی؛
2. تعدد خاتم الاولیاء؛
3. تبعیت اسما از موجودات؛
4. ارجاع امکان به صفت قدرت؛
5. اختلاف مجالی با ظهورات؛
6. اعتماد به سخن مشایخ تصوف در نجوم؛
7. ایجاد برخی اصطلاحات خاص.

منابع مقاله

مقدمه مصحح بر کتاب.