الإحکام في أصول الأحکام (ابن حزم)

الإحکام في أصول الأحکام(ابن حزم، علی بن احمد)
پدیدآوران	ابن حزم، علی بن احمد (نويسنده) سوید، ناجی (مصحح)
ناشر	المکتبة العصرية
مکان نشر	لبنان - بیروت ** لبنان - صیدا
سال نشر	1430ق - 2009م
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	/الف2الف3 155/6 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الإحكام في أصول الأحكام، اثری از ابومحمد علی بن احمد بن سعید بن حزم ظاهری (م 456ق)، متکلم، محدث و فقیه پیرو مذهب ظاهری، در موضوع اصول فقه است. این اثر توسط ناجی سوید تحقیق شده است.

نویسنده در این اثر که به اصول فقه اختصاص یافته بر آن بوده است تا مذهب ظاهری خویش را که بر انکار قیاس و باطل دانستن تقلید و دعوت به اجتهاد از رهگذر بازگشت به اصول و فهم آنها بر اساس ظاهرشان استوار است، عرضه نماید.

نوشتار حاضر یکی از مهم‌ترین نوشته‌ها در علم اصول فقه بشمار می‌آید که به‌واسطه برخی ویژگی‌ها آن را از سایر آثار اصولی متمایز ساخته است. برخورداری از ادله و برهان‌های صحیح و قاطع در راستای توضیح مطالب، احاطه نویسنده بر آراء و نظرات مختلف، آگاهی گسترده‌ی نویسنده به مکاتب فقهی و عقیدتی و همچنین ادیان مختلف، عدم انکار مطلق عقل در روش و نظر و... از ویژگی‌های این اثر دانسته شده است.

روش نویسنده در طرح مباحث قبل از هرچیز استدلال و استناد به قرآن در بیشتر موارد و همچنین به‌کارگیری روایات است. در مواردی نیز از استدلال عقلی غفلت ننموده است. نویسنده سخنان خود را با ذکر عبارت «قال علي»، یا «أبومحمد»، یا «أبومحمد علي» یا «علي بن أحمد»، از سایر سخنان متمایز کرده است.

کتاب، در هشت جزء و چهل باب تنظیم شده و مباحث مرتبط با هریک از ابواب در فصل‌های متعددی مطرح شده است. جزء اول مشتمل بر مقدمه و یازده باب است که در آن به ترتیب ابواب کتاب و مباحث آن اشاره شده است. در ادامه مباحثی در خصوص اثبات حجج عقول، چگونگی پیدایش لغات، اشیاء قبل از ورود شرع، بیان و معنای آن، تأخیر بیان، و... ذکر شده است. جزء دوم، به مرسل اختصاص یافته است و در آن، ضمن چند مبحث، مطالبی در خصوص اقسام سنن، تعارض نصوص، تخصیص قرآن به خبر، قول صحابی و مطالب مرتبط دیگر ذکر شده است. جزء سوم، در اوامر و نواهی همراه با مباحث متعددی در این زمینه است. در جزء چهارم، مباحثی پیرامون اقل جمع، کنایه، اشاره، مجاز و تشبیه، افعال رسول(ص)، استثنا، نسخ و... مطرح شده است. جزء پنجم تا آخر کتاب نیز عمدتا به مباحث اصول عملیه و برخی مطالب پیرامون آنها اختصاص داده شده است. نویسنده در خلال مباحث این بخش به نام صحابه‌ای که از آنان احکام فقهی و فتاوی روایت کرده، همراه با ذکر میزان نقل آنان اشاره کرده و همچنین نام فقهای تابعین برخی از بلاد اسلامی مانند مکه، مدینه، شام و... را ذکر کرده است.

محقق ضمن استخراج و ذکر مصادر احادیث کتاب، به شرح و توضیح برخی از کلمات پرداخته و توضیحاتی راجع به برخی از فرق مذهبی داده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. بوسنینه، منجى، «موسوعة أعلام العلماء و الأدباء العرب و المسلمين»‏، بیروت، دارالجيل، 1425ق، چاپ اول.