میثم تمار

میثم تمار
شهادت	60ق
مدفن	کوفه
دین	اسلام
مذهب	شیعه
پیشه	خرمافروش

میثم بن یحیى تمّار (متوفای 60ق) اهل کوفه از خواصّ مولى امیرالمؤمنین على(ع) و یکى از تربیت‌یافتگان مکتب مبارز علوى.

میثم در کلام بزرگان

«کشّى» در رجال خود در شرح حال او مى‌نویسد:

«وى پس از املاى مطالب تفسیرى، کیفیت قتل خود را توسّط ابن مرجانه به او بازگو نموده است ابن عبّاس تصوّر کرده است که او کهانت دارد و خواسته است مطالب تفسیرى او را نیز بسوزاند میثم به او سفارش نموده است که آنها را نگه دارد اگر پیشگوئى‌هاى او درست از آب درآمد، آنها را محفوظ دارد وگرنه در آب بشوید، پس آنچه مى‌بایست رخ دهد اتّفاق افتاد، اطمینان و اعتماد ابن عبّاس بیشتر گردید فاضل مقداد در کنز العرفان نمونه‌هائى از تفسیر میثم را آورده است که به صورت استدلالى و استنباطى است.

صاحب معجم رجال الحدیث: ضمن آوردن شرح زندگى او مى‌فرماید: «شیخ طوسى(ره) او را ضمن یاران على(ع) و بار دیگر از یاران امام حسن(ع) و بار سوم از یاران حسین(ع) آورده است، برقى او را از اصحاب على(ع) و از فرماندهان او نام برده است.

شیخ مفید او را از خالص‌ترین اصحاب على(ع) در عداد فرماندهان او نام برده است. کشّى در رجال خود فرموده است:

«هنگامى که میثم را به‌سوى قتلگاه مى‌بردند تا مصلوب سازند فردى به میثم رو نمود و گفت: از این امر بى‌نیاز بودى.»

میثم رو به‌سوى او کرد و گفت: «به خدا قسم این درخت، جز جهت مصلوب شدن من از زمین نروئیده است و من جز براى این درخت تغذّى ننموده‌ام.»

صاحب معجم سپس داستان ملاقات او را با امّ السّلمه (همسر رسول خدا(ص)) نقل مى‌کند که در بازگشت با ابن عبّاس برخورد مى‌نماید میثم به ابن عبّاس مى‌گوید: «هرآنچه خواستى از تفسیر قرآن بپرس چون من تنزیل قرآن را پیش على(ع) خوانده‌ام و او تأویل آن را نیز به من یاد داده است.»

ابن عبّاس دوات و قلم حاضر ساخت مطالب القائى او را نگاشت سپس از قتل و مصلوب شدن خودش خبر مى‌داد ابن عبّاس متغیر شد و مطالب فوق را ایراد ساخت از نقل محمد بن یعقوب مشخّص مى‌گردد که تقیه بر میثم تمّار ممنوع نبوده است چون او با سند خود از محمّد بن مروان روایت نموده است که امام صادق(ع) به من فرمود: که آیه شریفه (إِلَّا مَنْ أُکرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمانِ) در مورد عمّار و اصحاب او نازل شده است.

بنابراین انتخاب ترک تقیه از او نوعى ایثار و فداکارى در راه دین و ترجیح آخرت بر این دنیای فانى بوده است.

کشّى گفته است: «عقیقى روایت نموده است که امام باقر(ع) شدیدا علاقه و محبّت فراوانى به میثم داشت چون او مؤمن شکرگزار در برابر نعمت خدا و فرد صبور و پایدار در شدّت و بلایا بود.»

شهادت

او در سال 60 هجرى به همان وضع و ترتیبى که مولایش على(ع) خبر داده بود به فیض شهادت نائل آمد.

آثار

او در علم تفسیر، کتابى دارد تفسیر او محتوى‌ برخى از تعالیم و مطالبى است که از مولایش على(ع) فراگرفته بود و آنها را به ابن عبّاس املاء کرده بود.

منابع مقاله

عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، طبقات مفسران شیعه، قم، دفتر نوید اسلام، چاپ یکم، 1371-1376ش.