فزاری، ابراهیم بن حبیب

فزاری، ابراهیم بن حبیب

فزارى ابو اسحاق ابراهیم بن حبیب بن سلیمان(؟- 161 ه ق‌)، منجم منصور عباسی که در در اوایل دولت بنى عباس بلندآوازه شد و به علم فلک و ساختن اسطرلاب شهرت یافت.

ابراهیم بن حبیب بن سلیمان بن سمرة بن جندب فزارى کوفى، قفطى او را چنین توصیف کرده است: پیشواى دانشمند معروف که نام او در زمره حکماى‌ اسلام آورده شده است، او نخستین کسى است که در اسلام اسطرلاب ساخت، از نبیره‌هاى سمرة بن جندب بود و تمایلى به فلک‌شناسى و مسائل مربوط به آن داشت.

تصنیفاتى دارد، از جمله کتاب تسطیح الکرة است که تمام دانشمندان اسلامى از آن استفاده کرده‌اند.

الندیم درباره وى گفته است او نخستین کسى است که در اسلام اسطرلاب ساخت و آن را به صورتهاى مبطخ و مسطح تعبیه کرد. [سید] بن طاوس در اول کتاب خود فرج المهموم تصریح مى‌کند که ابراهیم فزارى از منجمان شیعه و صاحب قصیده‌اى است در نجوم.

آثار

اما تألیفات او عبارتند از:

تسطیح الکرة، به طورى که گفتیم به نقل قفطى تمام علماى اسلامى از آن استفاده کرده‌اند. هریک از ابو ریحان بیرونى و نصیر الدّین طوسى کتابى در این موضوع و به همین نام دارند و کتاب القصیدة فى علم النجوم، که آن را به پسرش محمد فزارى نیز نسبت داده‌اند همچنان‌که یاقوت حموى در معجم الادباء چنین کرده است.

ولى ارجح آنست که مربوط به خود ابراهیم فزارى است نه پسرش، چنان‌که قفطى و ابن طاوس بر این عقیده‌اند.

منابع مقاله

نعمه، عبدالله، فلاسفه شیعه، ترجمه جعفر غضبان، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى‌‏، جاپ یکم، 1367ش.