الزخرفة المنسوجة في الأقمشة الفاطمية

الزخرفة المنسوجة في الأقمشة الفاطمية
پدیدآوران	م‍رزوق‌، م‍ح‍م‍د ع‍ب‍دال‍ع‍زی‍ز (نويسنده)
ناشر	مطبعة دارالکتب المصریة
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1942م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الزخرفة المنسوجة فی الاقمشة الفاطمیة تألیف محمد عبدالعزیز مرزوق(معاصر)، موضوع تزئینات در پارچه‌های دوران فاطمی مصر موردمطالعه قرار گرفته است.

کتاب مشتمل بر سه باب است: در باب اول تاریخ فن نساجی در مصر اسلامی از زمان فتوحات اسلامی تا انتهای دولت فاطمی مورد بررسی قرار گرفته است. اهتمام مسلمین به منسوجات در توجه آن‌ها به نقش طراز جلوه می‌کند. طراز کلمه‌ای ایرانی وارد شده در زبان عرب به معنای پارچه ابریشمی است که سپس بر ردا و جامه بلند زینت شده با ابریشم اطلاق شده است.‏

در باب دوم از منسوجات زینتی در لباس‌های مصر اسلامی پیش از دولت فاطمیه سخن رفته است، تا خواننده بر اولین گام‌ها در تغییرات زینت‌های نساجی اطلاع یابد. در فصول سه‌گانه این باب زینت‌ها قبل از دولت طولونیه، در دولت طولونیه و بین سقوط طولونیه و قیام دولت فاطمیه موردبحث قرار گرفته است. تزئینات در ابتدا به رشته‌هایی از پشم یا کتان بود، سپس حریر با رنگ‌های مختلف جایگزین آن‌ها شد. فراعنه ابتدا پارچه‌های خود را به یک‌رنگ مانند قرمز و آبی‌رنگ می‌کردند، اما باگذشت زمان به رنگ‌آمیزی منسوجات به رنگ‌های مختلف روی آوردند. رنگ آبی را از گیاه نیل و رنگ زرد را از گیاه زعفران و رنگ قرمز را از گیاه فوه (در فارسی روناس) به دست می‌آوردند.‏

در باب سوم گام‌های بعدی که در آنها فن منسوجات زینتی در لباس‌های فاطمیون پیشرفت کرد تبیین شده است؛ به‌عنوان‌مثال در عصر فاطمی سوم یعنی در زمان المستعلی‌بالله و المنصور ابوعلی الآمر باحکام‌الله(487-524ق)، منسوجات تزیین‌شده و نصوص تاریخی که به این عصر بازگردد، به نسبت منسوجاتی که در عصرهای پیشین به دست ما رسیده است، به‌شدت کم است. اما با وجود اندک بودنش تصویر واضحی از تطور زینت در این عصر به ما می‌دهد.‏

در خاتمه کتاب تأکید شده فن منسوجات زینتی در عهد دولت فاطمی به تکامل رسید و زینت‌های حیرت‌انگیز، خطوط زیبا و رنگ‌های افسونگر دلالت قاطع بر مهارت صنعتگران این عصر از اطلاعات وسیع نسبت به این صنعت و شیوه‌های فنی آن دارد.‏

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.