انصاری، عبدالقادر بن محمد

انصاری، عبد القادر بن محمد

عبدالقادر محمد بن عبدالقادر بن ابراهیم انصاری جزیری(متولد 911ق و متوفای 977 یا بعد از 976 و قبل از 982ق)، ادیب، مورخ و قاضی حنبلی مذهب مصری، ملقب به زین‌الدین و محی‌الدین است.

هرچند برخی او را به جزیره الفیل، از توابع مصر، منسوب کرده‌اند، اما صحیح‌تر آن است که نسبت به جزیری یا جزایری در نام او از جزیرة الفراتیه، در نزدیکی بغداد، محل سکونت نیاکانش برگرفته شده باشد.

ولادت

عبدالقادر جزیری در 16 شعبان 911ق به دنیا آمد.

استادان

وی از استادان بسیاری، حدیث، فقه، ادب، فلسفه، منطق و طب آموخت. از میان استادان او می‌توان به شهاب‌الدین احمد فتوحی مشهور به ابن نجار، شیخ احمد عبادی ازهری و موسی بن احمد ارمیونی مشهور به حطاب اشاره کرد.

ظاهرا در جوانی و به اشاره شهاب‌الدین احمد حریفی، مدتی به تصوف روی آورد. وی با علمای مکه، از جمله قطب‌الدین نهروالی و جارالله ابن فهد، از تاریخ‌نگاران مکه، ارتباط و دوستی داشت و شریف مکه، ابونمی را در کتابش ستوده است.

فعالیت‌ها

پدرش محمد بن عبدالقادر(متوفی 944ق)، کاتب دیوان امیر حج مصر بود. جزیری نیز از نوجوانی بارها همراه پدرش به حج رفته بود. در سال 940ق، به دعوت امیر حج، در سمت کاتب به کار گرفته شد و در سال 944ق، بعد از مرگ پدرش، جانشین وی شد و امور دیوان حج را به عهده گرفت. در 976ق، کوچک احمد بیک، سرپرست امور حج، بر جزیری خشم گرفت و آزارش داد و درحالی‌که مردی کهن‌سال و ناتوان بود، مجبورش کرد بخشی از مسیر را پیاده طی کند و ظاهرا این آخرین حج‌گزاری او بود.

وفات

سال وفات جزیری معلوم نیست. برخی سال وفاتش را سال 977ق نوشته‌اند. حمد جاسر، با بررسی شواهد، زمان وفاتش را بعد از سال 976ق و قبل از سال 982ق دانسته است.

آثار

افزون بر «درر الفرائد» که مهم‌ترین اثر اوست، از دیگر آثار او می‌توان به کتاب «معانی مایجری علی السنة الناس»، «عمدة الصفوة في حل القهوة»، «خلاصة الذهب في فضل العرب» و «منارة المنازل ومناهج المناهل في المناسک» اشاره کرد.

منابع مقاله

احمدی میراقا، علی، «الدرر الفرائد المنظمه»، پایگاه مجلات تخصصی نور، دانشنامه حج و حرمین شریفین جلد 8 (دارالاماره مدینه- سیل‌های مکه)، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1725718/

وابسته‌ها

الدرر الفرائد المنظمة في أخبار الحاج و طريق مکة المعظمة

الانیس‌ المفید للطا‌لب‌ المستفید و جا‌مع‌ الشذور من‌ منظوم‌ و منثور