جواهر القرآن و درره

جواهر القرآن و درره
پدیدآوران	غزالی، محمد بن محمد (نویسنده)
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1409 ق یا 1988 م
چاپ	1
موضوع	قرآن - بررسی و شناخت
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏65‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏غ‎‏4‎‏ج‎‏9
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

جواهر القرآن و درره نوشته حجت‌الاسلام ابوحامد محمد بن محمد غزالى (450-505 ق) و به زبان عربى است.ابوحامد فردى فقيه، اصولى، عارف، متكلم، فيلسوف و يكى از دانشوران مشرق‌زمين است.وى در طابران طوس در خانواده‌اى فقير پا به جهان گذاشت.وى در زمينه‌هاى مختلف علمى نبوغ سرشارى از خود نشان داد.

«جواهر القرآن» یكى از آثار او در زمينه علوم قرآنى است.وى در اين كتاب درصدد برآمده است كه تالى قرآن را با عمق معانى قرآن آشنا سازد تا از اين راه گوهرهاى گرانبها نصيبش شود.غزالى هدف گوهرين قرآن را دعوت بندگان به عبادت يكتا آفريدگار شايسته ستايش دانسته و سور و آيات قرآنى را به 6 نوع تقسيم مى‌كند:

برخى از اين آيات به معرفى خداوند(موعو اليه)پرداخته، دسته‌اى صراط مستقيم را به پويندگان مى‌نماياند و دسته‌اى ديگر حال و اصلان به محبوب را بيان مى‌دارد.گروهى هم به بيان حالات اجابت‌كنندگان دعوت و نيز نافرمانان پرداخته و دسته‌اى به شرح حالات منكرين و پرده برداشتن از رسوايى‌هاى ايشان در مبارزه با حق پرداخته و دسته آخر به چگونگى آبادان ساختن منزلگاهاى سلوك و چگونگى برگرفتن توشه و زاد براى پيمودن اين مسير مى‌پردازد.

اين اقسام شش‌گانه؛ با فروعاتى كه دارند منبع و سرچشمه علوم دينى كه به علوم صدف و علوم گوهر منقسم مى‌شوند، مى‌باشد.در اين‌جا نویسنده به دانشهايى كه به منزله صدف هستند نظير علم لغت عرب، علم نحو، علم قرائات و...و مراتب و درجات آنها اشاره مى‌كند و سپس علوم لباب و گوهرها را به دو طبقه سفلى و عليا كه هركدام داراى اقسامى است تقسيم مى‌كند.

غزالى ديگر علوم مانند طب و نجوم و هيئت و...را نيز منبعث از قرآن مى‌داند.

نویسنده به بيان علّت تعبير قرآن از معانى عالم ملكوت با مثالهاى عالم ملك و شهادت پرداخته و راهى كه بدان وسيله مى‌توان به ارتباط بين دو عالم مذكور آگاه شد را معرفى مى‌كند.بيان فائده وجود رموز و اشارات در قرآن، چگونگى برترى برخى از آيات بر برخى ديگر، اسرار «فاتحة الكتاب»، علّت برابرى سوره اخلاص با ثلث قرآن، بيان حال عارفان، معرفى جواهر قرآن و تقسيم لباب قرآن به نمط جواهر و نمط درر- كه مراد از اولى تنها در يافتن انوار شناخت از آيات مربوطه و مراد از دومى استقامت ورزيدن در طريق سلوك با بهره گرفتن از آيات مرتبط است، بنابراین آيات دسته اول مربوط به علم و شناخت و آيات دسته دوم مرتبط با عمل است-مطالبى است كه در اين كتاب بدانها پرداخته شده است.

ساختار

كتاب داراى يك مقدمه و دو بخش اساسى است:

1. بخش مقدمات
2. بخش مقاصد

بخش مقدمات خود مشتمل بر 19 فصل و بخش مقاصد داراى دو نمط جواهر و نمط درر و يك فصل مى‌باشد.در نمط جواهر آيات مرتبط با موضوع شناخت و در نمط درر آيات مرتبط با عمل از سور مختلف قرآنى جمع‌آورى شده است.

در پايان كتاب هم فهرست مطالب آن آمده است.

نسخه‌شناسى

كتاب به قلم حجت‌الاسلام ابوحامد غزالى نگاشته شده و در قطع وزيرى با جلد شوميز در 176 صفحه اولين‌بار در سال 1409 هجرى قمرى- 1988 ميلادى از سوی «دار الكتب العلمية» بيروت منتشر شده است.