البدایة و النهایة

البدایة و النهایة
پدیدآوران	ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (نويسنده) ترکی، عبدالله بن عبدالمحسن (محقق) مرکز البحوث و الدراسات العربیة و الإسلامیة بدار هجر (سایر)
ناشر	هجر
مکان نشر	مصر - جیزه
سال نشر	1417ق - 1419ق - 1997م - 1999م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	21
کد کنگره	1417 /الف2ب4 35/63 DS
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، البداية (ابهام زدایی) را ببینید.

البداية و النهاية، نوشته عمادالدین ابوالفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر قرشی دمشقی، مشهور به ابن کثیر (774-701ق) است که با تحقیق عبدالله بن عبدالمحسن ترکی در 21 جلد چاپ شده است. این کتاب مهم‌ترین و معروف‌ترین اثر نویسنده است که موضوع آن تاریخ عمومی و اسلام از آغاز آفرینش تا آغاز پیدایش اسلام و سپس، تا عصر مؤلف است. نویسنده به رستاخیز و سرانجام تاریخ نیز پرداخته است. این کتاب از گسترده‌ترین منابع تاریخ اسلام شمرده می‌شود. نویسنده روند تاریخی رخدادها را رعایت کرده و بخش مربوط به آفرینش و تاریخ انبیا را با آیه‌های قرآن و احادیث پوشش داده است. او رخدادهای دوره اسلامی را در قالب سال‌شمار و گاه همراه با ذکر ماه و روز آن‌ها نقل کرده است.

نویسنده در دیباچه، کتابش را با سه بخش می‌شناساند: بدایه: از آفرینش تا پایان زندگى پیامبر اسلام(ص)؛خلافت یا تاریخ اسلام: از وفات پیامبر(ص) تا عصر مؤلف؛ نهایه: در حوادث بزرگ آخر زمان یا فِتَن و مَلاحِم.

روش ابن کثیر در بخش نخست، استناد به قرآن و احادیث قابل ‌اعتماد بوده و بیشتر به سرگذشت پیامبران و امت‌های پیشینی که در قرآن یاد شده‌اند، پرداخته است. قسمت دوم بخش نخست (بدایه)، مربوط به سیرت پیامبر اسلام(ص) و از مفصل‌ترین بخش‌های کتاب است. در این بخش بیشتر اتکای ابن کثیر بر سیره ابن اسحاق است؛ هرچند که از «دلائل النبوة» و «معجم الصحابة» از ابونعیم اصفهانى، «أسد الغابة» از ابن اثیر، «تهذیب» از مزی و آثار ابوبکر بیهقى، ذهبى، ابن عساکر، سهیلى و ابن سیدالناس بهره برده است.

در بخش دوم، رخدادهای تاریخى پس از اسلام است که در دو قسمت حوادث و وفیات آمده است. وفیات دو قسمت متمایز دارد: قسمت اول از آغاز خلافت تا پایان قرن 7ق/13م و قسمت دوم از آغاز قرن 8ق/14م، به بعد. در نخستین قسمت به نوشته‌های مورخانی مانند تاریخ طبری، تاریخ بغداد خطیب، تاریخ دمشق ابن عساکر، المنتظم ابن جوزی، الكامل ابن اثیر، مرآة الزمان سبط ابن جوزی و دول الإسلام ذهبى استناد شده است. دوره پس از مغول در این قسمت بیشتر به تاریخ شام و دمشق اختصاص یافته است.

قسمت دیگر، در تاریخ شام و دمشق است؛ نخستین بخش آن متکى بر ذیل برزالى بر تاریخ ابوشامه است و بخش دوم بیان دیده‌ها و شنیده‌های خود ابن کثیر را – به‌ویژه از شهر دمشق - ‌و رخدادهای سال 767ق/1366م را در بر دارد.

منابع مقاله

1. حضرتی، حسن؛ شریعت‌جو، منیره، «نقد درونی و بیرونی تاریخ‌نگاری ابن کثیر در البداية و النهاية»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله تاریخ اسلام، بهار 1388، شماره 37.
2. رحیم‌لو، یوسف، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج11، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1381.

وابسته‌ها

البداية و النهاية (دارالفکر)