عنوان التوفیق في آداب الطریق: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عنوان التوفیق فی آداب الطریق'''، نوشته ابن عطاء‌الله، تاج‌الدین‌ احمد بن‌ محمد سکندری‌ جذامی‌ (658ق - 709ق‌) عارف، صوفی و مالکی‌مذهب است که در شرح قصيده شيخ ابومدين غوث تلمسانى (509ق - 594ق) در آداب صحبت نوشته شده است تلمسانی از شاگردان عبدالقادر گیلانی است. عمادالدین عبدالقادر عیسی این اثر را به همراه «شرح الصلاة المشیشیة» از عبدالغنی نابلسی(1050ق – 1143ق) و «شرح حزب البحر» از احمد بن عمر ازمیری یکجا گردآورده و تحقیق کرده است.

ابن عطا در عنوان التوفیق بر نشست و برخاست سالک با بزرگان اهل تصوف (فقراء) تأکید نموده و مهم‌ترین آداب هم‎نشینی را گوشزد می‌کند؛<ref>ر.ک: متن کتاب، ص33-27</ref>آدابی که مرید با خود دارد، همچون سکوت، فروتنی و استغفار<ref>ر.ک: همان، ص40-33</ref>و آداب همنشینی او با برادرانش و دیگر سالکان طریق همچون ملایمت با آنان و به نرمی سخن‌گفتن با ایشان،<ref>ر.ک: همان، ص44-40</ref>و آداب بهره‌گرفتن از شیخ و بزرگ طریق سلوک، همچون تواضع و اطاعت از وی<ref>ر.ک: همان، ص48-44</ref> در شمار بحث‌های مؤلف است.

محقق در مقدمه و پاورقی‌هایش به مستندنمودن حدیث‌های نبوی، درج سخنان ارزشمند از برخی شیوخ طریقت، شناسه‌دار کردن شعرها، معنانمودن واژه‌های دشوار با استناد به کتاب «الدرر البهیة فی الوصایا الجامیة» پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص9</ref>او شرحی را بر زندگی، کرامت‌ها، شعرها و تألیفات مصنف و نیز شرحی را بر زندگی ابن عطاءالله، ابومدین تلمسانی<ref>ر.ک: همان، ص22-11</ref> و عبدالقادر گیلانی نوشته است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص42-40</ref>وی از سخنان ابن عجیبه و احمد بن مصطفی علاوی نیز برای توضیح متن بهره‌برده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص 9</ref>

این اثر را عبدالغنی نابلسی (1050ق – 1143ق) در شرح الصلاة المشیشیة اثر عبدالسلام بن مشیش(559 ق - 626ق) به سبک مزجی نوشته است. موضوع کتاب شأن و منقبت رسول الله(ص) و درودها بر ایشان و توسل به حضرتش می‌باشد که مصنف ضمن آن‌ها برای خود از خداوند درخواست هدایت و فضیلت می‌کند.<ref>ر.ک: متن کتاب،ص 65و71و75</ref>

نابلسی صلاة مشیشیه را دربردارندۀ معارف لطیف و اسرار شریفی می‌داند که منزلت پیامبر اسلام(ص) را در میان پیامبران دیگر نمایان می‌کند و ابن مشیش این معارف و اسرار را با واژه‌ها و معناهای نیکو بیان کرده است و هر مقصد نورانی را در چارچوب مشخص جای داده است و هر راز شگفت و معنای شگرفی را در صلاتش آورده است و ویژگی‌ها و مقام بلند پیامبر(ص) را با عبارت‌های لطیف و اشارت‌های دقیق بیان کرده است<ref>ر.ک: همان، ص64</ref>محقق کتاب نیز شرحی را بر زندگی و آثار ابن مشیش و نابلسی نوشته است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص60-56</ref>

این شرح را احمد بن عمر ازمیری در شرح حزب البحر اثر ابوالحسن علی بن عبد الله شاذلی (656ق) به سبک مزجی نوشته است. شاذلی شیخ طریقه شاذلیه و از شاگردان عبدالسلام مشیش و عبدالقادر گیلانی است. این کتاب از جمله کتاب‌های سه‌گانۀ مصنف با نام‌های حزب کبیر، حزب بر و حزب بحر است که موضوع آن تعویذ‌هایی است که برای در امان ماندن شخص از گزند رخدادها به کار می‌رود. شاذلی متن اصلی کتاب را با درخواست‌هایی در طلب هدایت و بهروزی از پروردگار آغاز کرده است. سپس دعاها و اورادی را که با حروف مقطعه قرآن (مانند کهیعص، طس، طسم، حم، عسق) آغاز شده‌اند به همراه برخی آیه‌های دیگر نوشته است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص 89و90و91</ref>ازمیری در خلال شرح کتاب آیاتی را که در متن آمده اند، تفسیر کرده است.<ref>ر.ک: مقدمه شارح، ص173-166</ref>