لمحات من البلاغة: تفاوت میان نسخه‌ها
Alphabetit (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR73552J1.jpg | عنوان = لمحات من البلاغة | عنوان‌های دی...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''لمحات من البلاغة'''، تألیف محمدامین مؤمنی (متولد 1364) و اشراف محمد الفتوحی، کتابی است در موضوع علم بلاغت که به جهت تدریس در حوزه‌های علمیه تدوین شده است. | |||
==پانویس == | |||
==ساختار== | |||
این کتاب از مقدمه و سه باب تشکیل شده است. در مقدمه دو درس، باب اول هفده درس، باب دوم هفت درس، و در باب پایانی دو درس آمده است. باب اول کتاب شش فصل و باب دوم سه فصل دارد. | |||
==گزارش محتوا== | |||
در ابتدای کتاب طی دو درس، ماهیت بلاغت و اهمیت و فواید آن و نیز فصاحت و بلاغت توضیح داده شده است. | |||
نویسنده در درس اول می‌گوید: هر كلام و جمله‌ای كه در زبان عربى به كار مى‌رود دارى يكى از جهات زير مى‌باشد. | |||
# شناختن معناى ماده الفاظ مفرد (منظور از ماده، اجزاى تشكيل‌دهنده آن لفظ مفرد مى‌باشد) اين جهت در علم لغت بحث مى‌شود. | |||
# شناختن معناى هيئت و ساختار ظاهرى آن الفاظ مفرد و صيغه آن‌ها. اين جهت در علم صرف بحث مى‌شود. | |||
# شناختن نقش الفاظ مفرد و الفاظ مركب و جملات از اين جهت كه نوع اعراب و نقش آن الفاظ يا جملات را بشناسيم كه بررسى اين جهت در علم نحو بحث است. | |||
# شناختن خصوصياتى كه بر الفاظ تشكيل‌دهنده كلام عارض مى‌شود. به‌عنوان‌مثال: غرض متكلم از تأخير يا تقديم لفظ. در علم معانى درباره آن بحث مى‌شود. | |||
# شناختن اينكه معناى مورد قصدِ متكلم تا چه حد واضح و روشن است و اينكه تا چه مقدار و به چه كيفيتى كلام متكلم، دلالت بر مقصودش دارد. از اين مقوله در علم هيئت بحث مى‌شود. | |||
# شناختن جهات جمال و زيبايى لفظى يا معنوى در جمله و شناخت نيكويى‌هاى كلام. مثل ختم كردن آيه‌اى از قرآن با آنچه مناسب ختم كردن در ساير آيات قرآن است. در علم بديع از اين جهت بحث مى‌شود<ref>ر.ک: مقدمه، ص11-12</ref>. | |||
مطالب کتاب از سه باب تشکیل شده است: | |||
باب اول به علم معانی اختصاص یافته که در آن بحث از خبر و انشاء و اغراض و اقسام آن دو؛ اطلاق و تقیید و اغراض آن دو؛ احوال اجزاء کلام همچون اسمیه، فعلیه، ذکر و حدف، تنکیر و تعریف، و احوال اختصاصی مسند و مسندالیه؛ قصر و روش و انواع و اغراضش؛ فصل و وصل و مواضع و اغراضش؛ ایجاز و اطناب و مساوات و انواع و اقسامش و هدف از آن، انجام شده است. | |||
در فصل پایانی این بخش از کتاب، سه مبحث ایجاز، اطناب و مساوات توضیح داده می‌شود. | |||
نویسنده این مبحث کتاب را چنین دسته‌بندی می‌کند: | |||
معنايى كه متكلم قصد مى‌كند، آن را به مخاطب برساند، با سه شيوه است: | |||
# مساوات: لفظ و معنا مساوى هستند. | |||
# لفظ ناقص از معنا است. اين قسم دو صورت دارد: | |||
## لفظ وافى مراد متكلم است. يعنى مراد متكلم را مى‌رساند. اين صورت ايجاز ناميده مى‌شود. | |||
## لفظ وافى مراد متكلم نمى‌باشد. | |||
# لفظ زائد از معنا است. اين قسم دو صورت دارد: | |||
## زيادت به‌خاطر فايده‌اى است. اين شيوه اطناب ناميده مى‌شود. | |||
## زيادت به‌خاطر فايده‌اى نمى‌باشد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص81</ref>. | |||
ایشان پس از این تقسیم‌بندی منظم، می‌گوید دو قسم از این پنج قسم، قابل‌استفاده نیست و برای آن سه قسم باقیمانده توضیحات لازم را ارائه می‌دهد. | |||
مباحث علم بیان طی سه فصل، تشبیه، مجاز و کنایه، و ارکان و اقسام و نیز مراتب و اغراض این سه مورد بررسی قرار گرفته است. | |||
یکی از مباحث این باب از کتاب، مجاز است. | |||
مجاز دو قسم دارد: | |||
# مجاز عقلى: در نسبت جارى مى‌شود (به‌كار مى‌رود). مثل نسبت دادن مكر (نيرنگ) به شب و روز در آيه شريفه (مَكْرُ اللَّيْلِ وَ النَّهٰارِ إِذْ تَأْمُرُونَنٰا)(سبأ: 33) | |||
# مجاز لغوى: در لفظى است كه آن لفظ در غير از معنايى كه براى آن وضع شده است (معناى مجازى) به كار مى‌رود به‌خاطر علاقه و ارتباطى كه بين دو معنا (معناى حقيقى و مجازى) است و قرينه‌اى وجود دارد كه مانع مى‌شود از اينكه معناى موضوع له (معناى حقيقى) اراده شود که دارای دو شرط است... <ref>ر.ک: همان، ص107</ref>. | |||
نویسنده مباحث سومین باب کتاب یعنی علم بدیع را طی دو فصل محصنات معنویه و لفظیه را به‌صورت خیلی مختصر توضیح داده است. | |||
==وضعیت کتاب== | |||
آدرس آیات در متن، و آدرس روایات و دیگر منابع به همراه توضیح برخی از مطالب کتاب در پاورقی آمده است. | |||
فهرست محتویات در ابتدا و فهرست مصادر در انتهای کتاب ذکر شده است | |||
==پانویس== | |||
<references/> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
مقدمه و متن کتاب | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:مقالات بازبینی نشده1]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی نشده2]] | |||
نسخهٔ ۱۴ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۳۱
| لمحات من البلاغة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مومنی، محمد امین (نويسنده) فتوحی، محمود (سایر) |
| سال نشر | 1397ش |
| چاپ | 3 |
| شابک | 978-600-7550-48-9 |
| موضوع | زبان عربی - معانی و بیان - راهنمای آموزشی - زبان عربی - معانی و بیان - آزمونها و تمرینها (عالی) - زبان عربی - بدیع |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
لمحات من البلاغة، تألیف محمدامین مؤمنی (متولد 1364) و اشراف محمد الفتوحی، کتابی است در موضوع علم بلاغت که به جهت تدریس در حوزه‌های علمیه تدوین شده است.
ساختار
این کتاب از مقدمه و سه باب تشکیل شده است. در مقدمه دو درس، باب اول هفده درس، باب دوم هفت درس، و در باب پایانی دو درس آمده است. باب اول کتاب شش فصل و باب دوم سه فصل دارد.
گزارش محتوا
در ابتدای کتاب طی دو درس، ماهیت بلاغت و اهمیت و فواید آن و نیز فصاحت و بلاغت توضیح داده شده است.
نویسنده در درس اول می‌گوید: هر كلام و جمله‌ای كه در زبان عربى به كار مى‌رود دارى يكى از جهات زير مى‌باشد.
- شناختن معناى ماده الفاظ مفرد (منظور از ماده، اجزاى تشكيل‌دهنده آن لفظ مفرد مى‌باشد) اين جهت در علم لغت بحث مى‌شود.
- شناختن معناى هيئت و ساختار ظاهرى آن الفاظ مفرد و صيغه آن‌ها. اين جهت در علم صرف بحث مى‌شود.
- شناختن نقش الفاظ مفرد و الفاظ مركب و جملات از اين جهت كه نوع اعراب و نقش آن الفاظ يا جملات را بشناسيم كه بررسى اين جهت در علم نحو بحث است.
- شناختن خصوصياتى كه بر الفاظ تشكيل‌دهنده كلام عارض مى‌شود. به‌عنوان‌مثال: غرض متكلم از تأخير يا تقديم لفظ. در علم معانى درباره آن بحث مى‌شود.
- شناختن اينكه معناى مورد قصدِ متكلم تا چه حد واضح و روشن است و اينكه تا چه مقدار و به چه كيفيتى كلام متكلم، دلالت بر مقصودش دارد. از اين مقوله در علم هيئت بحث مى‌شود.
- شناختن جهات جمال و زيبايى لفظى يا معنوى در جمله و شناخت نيكويى‌هاى كلام. مثل ختم كردن آيه‌اى از قرآن با آنچه مناسب ختم كردن در ساير آيات قرآن است. در علم بديع از اين جهت بحث مى‌شود[۱].
مطالب کتاب از سه باب تشکیل شده است:
باب اول به علم معانی اختصاص یافته که در آن بحث از خبر و انشاء و اغراض و اقسام آن دو؛ اطلاق و تقیید و اغراض آن دو؛ احوال اجزاء کلام همچون اسمیه، فعلیه، ذکر و حدف، تنکیر و تعریف، و احوال اختصاصی مسند و مسندالیه؛ قصر و روش و انواع و اغراضش؛ فصل و وصل و مواضع و اغراضش؛ ایجاز و اطناب و مساوات و انواع و اقسامش و هدف از آن، انجام شده است.
در فصل پایانی این بخش از کتاب، سه مبحث ایجاز، اطناب و مساوات توضیح داده می‌شود.
نویسنده این مبحث کتاب را چنین دسته‌بندی می‌کند:
معنايى كه متكلم قصد مى‌كند، آن را به مخاطب برساند، با سه شيوه است:
- مساوات: لفظ و معنا مساوى هستند.
- لفظ ناقص از معنا است. اين قسم دو صورت دارد:
- لفظ وافى مراد متكلم است. يعنى مراد متكلم را مى‌رساند. اين صورت ايجاز ناميده مى‌شود.
- لفظ وافى مراد متكلم نمى‌باشد.
- لفظ زائد از معنا است. اين قسم دو صورت دارد:
- زيادت به‌خاطر فايده‌اى است. اين شيوه اطناب ناميده مى‌شود.
- زيادت به‌خاطر فايده‌اى نمى‌باشد[۲].
ایشان پس از این تقسیم‌بندی منظم، می‌گوید دو قسم از این پنج قسم، قابل‌استفاده نیست و برای آن سه قسم باقیمانده توضیحات لازم را ارائه می‌دهد.
مباحث علم بیان طی سه فصل، تشبیه، مجاز و کنایه، و ارکان و اقسام و نیز مراتب و اغراض این سه مورد بررسی قرار گرفته است.
یکی از مباحث این باب از کتاب، مجاز است.
مجاز دو قسم دارد:
- مجاز عقلى: در نسبت جارى مى‌شود (به‌كار مى‌رود). مثل نسبت دادن مكر (نيرنگ) به شب و روز در آيه شريفه (مَكْرُ اللَّيْلِ وَ النَّهٰارِ إِذْ تَأْمُرُونَنٰا)(سبأ: 33)
- مجاز لغوى: در لفظى است كه آن لفظ در غير از معنايى كه براى آن وضع شده است (معناى مجازى) به كار مى‌رود به‌خاطر علاقه و ارتباطى كه بين دو معنا (معناى حقيقى و مجازى) است و قرينه‌اى وجود دارد كه مانع مى‌شود از اينكه معناى موضوع له (معناى حقيقى) اراده شود که دارای دو شرط است... [۳].
نویسنده مباحث سومین باب کتاب یعنی علم بدیع را طی دو فصل محصنات معنویه و لفظیه را به‌صورت خیلی مختصر توضیح داده است.
وضعیت کتاب
آدرس آیات در متن، و آدرس روایات و دیگر منابع به همراه توضیح برخی از مطالب کتاب در پاورقی آمده است.
فهرست محتویات در ابتدا و فهرست مصادر در انتهای کتاب ذکر شده است
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب