اختيار معرفة الرجال (تصحیح مصطفوی): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'نجاشى' به 'نجاشى') |
جز (جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب') |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
نام | نام کتاب «اختيار الرجال» يا «اختيار معرفة الرجال» است و معروف به «رجال كشى» مى‌باشد. | ||
==مولف== | ==مولف== | ||
کتاب حاضر در اصل با نام «معرفة الناقلين»، از تأليفات ابو عمرو، محمد بن عمر بن عبد العزيز كشى، از علما و بزرگان نيمه اول قرن چهارم هجرى است. | |||
شيخ طوسى (متوفاى 460 هجرى) نام | شيخ طوسى (متوفاى 460 هجرى) نام کتاب را «معرفة الناقلين عن الأئمة الصادقين عليهم السلام» دانسته و آن را تلخيص و تهذيب نموده و در سال 456 هجرى براى شاگردش املاء كرده و آن را «اختيار معرفة الرجال»ناميده است. | ||
پس | پس کتاب حاضر مهذّب «معرفة الناقلين» كشى است كه با نام «اختيار معرفة الرجال» توسط شيخ طوسى منتشر شده است. | ||
==اهميت موضوع== | ==اهميت موضوع== | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
در اين موضوع تا كنون صدها عنوان | در اين موضوع تا كنون صدها عنوان کتاب تأليف شده كه هر يك به نوبۀ خود از اهميت و ارزش برخوردار است، اما اصول اوليه و مهمترين كتب مرجع رجالى كه تا كنون به دست ما رسيده عبارتند از: | ||
1 - رجال كشى ( | 1 - رجال كشى (کتاب حاضر) | ||
2 - فهرست [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] | 2 - فهرست [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
5 - رجال برقى | 5 - رجال برقى | ||
البته بعضى اصول ثمانيه براى رجال قائلند، اما در هر صورت رجال كشى و فهرست [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] به عنوان اولين | البته بعضى اصول ثمانيه براى رجال قائلند، اما در هر صورت رجال كشى و فهرست [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] به عنوان اولين کتابهاى اين فن و مهمترين منبع هستند و سخن اين دو کتاب حجتى است براى همۀ محققين و علماى متأخر از آنها. | ||
==اسلوب | ==اسلوب کتاب== | ||
1 - بر خلاف فهرست شيخ و رجال [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] كه نام مؤلفين شيعه را با نام | 1 - بر خلاف فهرست شيخ و رجال [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] كه نام مؤلفين شيعه را با نام کتابهايشان آورده‌اند و هدفشان اثبات كثرت نويسندگان و كتب شيعيان است و جنبۀ رجالى کتاب جنبه‌اى فرعى است نه غرض اصلى نويسنده ؛ مؤلف رجال كشى تنها روايات و اخبار ائمۀ عليهم السلام را پيرامون رجال و راويان حديث جمع نموده و غرض اصلى جنبۀ رجالى کتاب است نه چيز ديگر. | ||
2 - همچنين اين | 2 - همچنين اين کتاب با رجال شيخ طوسى نيز روشى كاملا متفاوت دارد چرا كه شيخ در رجال در صدد جمع آورى اسماء اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام است و در بسيارى موارد تنها نام راويان را ذكر كرده و توضيح اضافه‌اى ندارد ؛ اما در اينجا هدف اصلى جرح و تعديل روات است نه جمع آورى اسامى آنها و به همين جهت اين کتاب در جنبۀ رجالى ترجيح داده مى‌شود. | ||
==روش مؤلف== | ==روش مؤلف== | ||
كشى در | كشى در کتاب خويش به ذكر روايات پيرامون شخصيت راويان و اصحاب ائمه عليهم السلام اكتفا كرده و هيچگونه اظهار نظرى نكرده است. | ||
در مواردى هم كه دو يا چند روايت با هم متعارض هستند بجز مواردى اندك هيچ سخنى در جمع و ترجيح روايات ندارد. | در مواردى هم كه دو يا چند روايت با هم متعارض هستند بجز مواردى اندك هيچ سخنى در جمع و ترجيح روايات ندارد. | ||
مؤلف (يا شيخ طوسى هنگام تهذيب | مؤلف (يا شيخ طوسى هنگام تهذيب کتاب) تنها روات شيعه را ذكر كرده و روات اهل تسنن تنها در مواردى در متن کتاب آمده‌اند كه براى شيعه روايتى داشته باشند. | ||
نكتۀ ديگر در مورد رجال كشى آن است كه اين | نكتۀ ديگر در مورد رجال كشى آن است كه اين کتاب مشتمل بر نام راويان ثقه و ضعيف است و از هر دو نوع روات در آن آمده است.پس وجود نام يك راوى در اين کتاب دليل موثق بودن يا شيعه بودن او نيست. | ||
==حجم | ==حجم کتاب== | ||
کتاب حاضر داراى 1151 روايت است كه در 6 جزء منظم شده است. | |||
==تنظيم | ==تنظيم کتاب== | ||
کتاب كشى و اختيار الرجال آن، هيچيك ترتيب منظمى ندارند.نه بر اساس تاريخ، نه الفباء و نه طبقه، لذا عده‌اى از بزرگان اقدام به مرتب نمودن آن كرده‌اند از جمله: | |||
1 - سيد يوسف بن محمد بن زين العابدين عاملى كه آنرا مانند رجال شيخ بر طبق طبقات اصحاب معصومين منظم نموده است.اين ترتيب در سال 981 هجرى به اتمام رسيده است. | 1 - سيد يوسف بن محمد بن زين العابدين عاملى كه آنرا مانند رجال شيخ بر طبق طبقات اصحاب معصومين منظم نموده است.اين ترتيب در سال 981 هجرى به اتمام رسيده است. | ||
2 - شيخ داود بن حسن بن يوسف نيز | 2 - شيخ داود بن حسن بن يوسف نيز کتاب را بر اساس حروف الفباء در نام راوى و نام پدر و...تنظيم كرده است. | ||
3 - مولى عناية الله قهپايى در سال 1011 هجرى | 3 - مولى عناية الله قهپايى در سال 1011 هجرى کتاب را بر اساس اولين حرف نام افراد منظم كرده اما در متن کتاب هيچ كم و زيادى به چشم نمى‌خورد. | ||
4 - قهپايى در سال 1016 هجرى نيز اين | 4 - قهپايى در سال 1016 هجرى نيز اين کتاب را با رجال شيخ و فهرست شيخ و فهرست [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] و ضعفاء غضائرى پس از مرتب نمودن مطالب، با نام «مجمع الرجال» در يك مجلد بزرگ منتشر نموده است. | ||
==ترتيب ابواب== | ==ترتيب ابواب== | ||
کتاب حاضر داراى 6 جزء است كه در ابتداى جزء اول آن 7 روايت در شرايط راوى و كسيكه علم دين را از او بايد آموخت آمده است. | |||
گرچه | گرچه کتاب داراى 6 جزء است اما هيچ ترتيبى از حيث طبقه و تاريخ و اسماء روات در آن ديده نمى‌شود و چنين به نظر مى‌رسد كه اين 6 جزء در حقيقت مراحلى است كه کتاب توسط شيخ طوسى يا ديگرى املاء مى‌شده يا كاتبى آن را استنساخ مى‌كرده است. | ||
==تهذيب | ==تهذيب کتاب== | ||
بنا بر آنچه نقل شده | بنا بر آنچه نقل شده کتاب معرفة الناقلين بسيار غلط داشته كه يا از جانب املاء كننده بوده يا ناسخ کتاب و يا به احتمال ضعيف از اصل کتاب غلطها در آن بوده‌اند ؛ لذا شيخ طوسى تصميم به تهذيب آن گرفت و با نام «اختيار الرجال» آن را باز نويسى كرد.در اين ويرايش كه در سال 456 هجرى - چهار سال قبل از وفات شيخ - بوده چند احتمال هست: | ||
1 - بعضى احتمال داده‌اند اصل | 1 - بعضى احتمال داده‌اند اصل کتاب شامل روات شيعه و سنى بوده كه شيخ روات سنى را از آن حذف كرده است. | ||
2 - رواياتى كه مشكل سندى يا متنى داشته‌اند را حذف كرده كه در نتيجه تراجم بعضى افراد از | 2 - رواياتى كه مشكل سندى يا متنى داشته‌اند را حذف كرده كه در نتيجه تراجم بعضى افراد از کتاب حذف شده و حجم کتاب كمتر شده است. | ||
3 - اشكالات و اغلاط | 3 - اشكالات و اغلاط کتاب را در نسبت افراد و طبقه آنها و غلطهاى متن کتاب را اصلاح نموده (اين غلطها يا از ناسخ بوده يا در اصل کتاب موجود بوده است.) و... | ||
==نسخه‌هاى | ==نسخه‌هاى کتاب== | ||
چنان كه ذكر شد از | چنان كه ذكر شد از کتاب معرفة الناقلين هيچ نسخه‌اى به دست ما نرسيده و حتى در اسناد و نقل‌هاى مربوط به قرنهاى ششم و هفتم هم هيچ اثرى از آن يافت نمى‌شود.بنا بر اين نسخه‌هاى کتاب منحصر در نسخه‌هاى «اختيار الرجال» شيخ طوسى است كه مهمترين آنها عبارتند از: | ||
1 - نسخه‌اى مربوط به سال 577 هجرى كه شامل حديث 3 تا 857 است و به خط منصور بن على بن منصور خازن مى‌باشد.در چند جاى اين نسخه علامت مقابله در حاشيه | 1 - نسخه‌اى مربوط به سال 577 هجرى كه شامل حديث 3 تا 857 است و به خط منصور بن على بن منصور خازن مى‌باشد.در چند جاى اين نسخه علامت مقابله در حاشيه کتاب به چشم مى‌خورد. | ||
2 - نسخه‌اى در | 2 - نسخه‌اى در کتابخانه دانشگاه تهران، شامل ابتداى جزء چهارم تا پايان کتاب كه در سال 602 هجرى نوشته شده و به خط ابو احمد بن ابى المعالى است و با نسخه‌اى به خط شيخ طوسى مقابله شده است. | ||
3 - نسخه‌اى در | 3 - نسخه‌اى در کتابخانه آيت الله مرعشى نجفى قم كه با کتاب معالم العلماء در يك مجلد است. | ||
نسخهٔ ۳۱ اکتبر ۲۰۱۶، ساعت ۰۸:۰۱
| نام کتاب | اختیار معرفة الرجال |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | اختیار الرجال
رجال الکشی معرفه اخبار الرجال فهرس رجال اختیار معرفة الرجال للکشی و یتلوها فهارس الموضوعات، و الامکنه، و الملل و النحل برجال الکشی رحمه الله معرفة الناقلین عن الائمه الصادقین. برگزیده |
| پدیدآورندگان | کشی، محمد بن عمر (نويسنده)
طوسی، محمد بن حسن (تلخيص) مصطفوی، حسن (مصحح) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 115 /ک5 م6016 1348 |
| موضوع | حدیث - علم الرجال
محدثان شیعه |
| ناشر | دانشگاه مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، مرکز تحقیقات و مطالعات |
| مکان نشر | مشهد مقدس - ایران |
| سال نشر | 1348 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1473AUTOMATIONCODE |
نام کتاب «اختيار الرجال» يا «اختيار معرفة الرجال» است و معروف به «رجال كشى» مى‌باشد.
مولف
کتاب حاضر در اصل با نام «معرفة الناقلين»، از تأليفات ابو عمرو، محمد بن عمر بن عبد العزيز كشى، از علما و بزرگان نيمه اول قرن چهارم هجرى است.
شيخ طوسى (متوفاى 460 هجرى) نام کتاب را «معرفة الناقلين عن الأئمة الصادقين عليهم السلام» دانسته و آن را تلخيص و تهذيب نموده و در سال 456 هجرى براى شاگردش املاء كرده و آن را «اختيار معرفة الرجال»ناميده است.
پس کتاب حاضر مهذّب «معرفة الناقلين» كشى است كه با نام «اختيار معرفة الرجال» توسط شيخ طوسى منتشر شده است.
اهميت موضوع
از مهمترين علوم اسلامى كه در تمام شاخه‌هاى علوم روايى نقش كليدى و حساس دارد علم رجال است.
اين علم از قرون اوليۀ اسلامى پيوسته مورد توجه و عنايت خاص بزرگان بوده، چرا كه اعتبار و حجيت تمام روايات موجود در كتب مختلف منوط به اعتبار راويان آنها است و تنها راه فهميدن وثاقت و عدم وثاقت راويان حديث استفاده از علم رجال است.به همين جهت هر عالم و مجتهد و مفسرى در اولين گام بايد اطلاع كافى پيرامون رجال و راويان حديث به دست بياورد.
اصول رجال
در اين موضوع تا كنون صدها عنوان کتاب تأليف شده كه هر يك به نوبۀ خود از اهميت و ارزش برخوردار است، اما اصول اوليه و مهمترين كتب مرجع رجالى كه تا كنون به دست ما رسيده عبارتند از:
1 - رجال كشى (کتاب حاضر)
2 - فهرست نجاشى
3 - فهرست شيخ طوسى
4 - رجال شيخ طوسى
5 - رجال برقى
البته بعضى اصول ثمانيه براى رجال قائلند، اما در هر صورت رجال كشى و فهرست نجاشى به عنوان اولين کتابهاى اين فن و مهمترين منبع هستند و سخن اين دو کتاب حجتى است براى همۀ محققين و علماى متأخر از آنها.
اسلوب کتاب
1 - بر خلاف فهرست شيخ و رجال نجاشى كه نام مؤلفين شيعه را با نام کتابهايشان آورده‌اند و هدفشان اثبات كثرت نويسندگان و كتب شيعيان است و جنبۀ رجالى کتاب جنبه‌اى فرعى است نه غرض اصلى نويسنده ؛ مؤلف رجال كشى تنها روايات و اخبار ائمۀ عليهم السلام را پيرامون رجال و راويان حديث جمع نموده و غرض اصلى جنبۀ رجالى کتاب است نه چيز ديگر.
2 - همچنين اين کتاب با رجال شيخ طوسى نيز روشى كاملا متفاوت دارد چرا كه شيخ در رجال در صدد جمع آورى اسماء اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام است و در بسيارى موارد تنها نام راويان را ذكر كرده و توضيح اضافه‌اى ندارد ؛ اما در اينجا هدف اصلى جرح و تعديل روات است نه جمع آورى اسامى آنها و به همين جهت اين کتاب در جنبۀ رجالى ترجيح داده مى‌شود.
روش مؤلف
كشى در کتاب خويش به ذكر روايات پيرامون شخصيت راويان و اصحاب ائمه عليهم السلام اكتفا كرده و هيچگونه اظهار نظرى نكرده است.
در مواردى هم كه دو يا چند روايت با هم متعارض هستند بجز مواردى اندك هيچ سخنى در جمع و ترجيح روايات ندارد.
مؤلف (يا شيخ طوسى هنگام تهذيب کتاب) تنها روات شيعه را ذكر كرده و روات اهل تسنن تنها در مواردى در متن کتاب آمده‌اند كه براى شيعه روايتى داشته باشند.
نكتۀ ديگر در مورد رجال كشى آن است كه اين کتاب مشتمل بر نام راويان ثقه و ضعيف است و از هر دو نوع روات در آن آمده است.پس وجود نام يك راوى در اين کتاب دليل موثق بودن يا شيعه بودن او نيست.
حجم کتاب
کتاب حاضر داراى 1151 روايت است كه در 6 جزء منظم شده است.
تنظيم کتاب
کتاب كشى و اختيار الرجال آن، هيچيك ترتيب منظمى ندارند.نه بر اساس تاريخ، نه الفباء و نه طبقه، لذا عده‌اى از بزرگان اقدام به مرتب نمودن آن كرده‌اند از جمله:
1 - سيد يوسف بن محمد بن زين العابدين عاملى كه آنرا مانند رجال شيخ بر طبق طبقات اصحاب معصومين منظم نموده است.اين ترتيب در سال 981 هجرى به اتمام رسيده است.
2 - شيخ داود بن حسن بن يوسف نيز کتاب را بر اساس حروف الفباء در نام راوى و نام پدر و...تنظيم كرده است.
3 - مولى عناية الله قهپايى در سال 1011 هجرى کتاب را بر اساس اولين حرف نام افراد منظم كرده اما در متن کتاب هيچ كم و زيادى به چشم نمى‌خورد.
4 - قهپايى در سال 1016 هجرى نيز اين کتاب را با رجال شيخ و فهرست شيخ و فهرست نجاشى و ضعفاء غضائرى پس از مرتب نمودن مطالب، با نام «مجمع الرجال» در يك مجلد بزرگ منتشر نموده است.
ترتيب ابواب
کتاب حاضر داراى 6 جزء است كه در ابتداى جزء اول آن 7 روايت در شرايط راوى و كسيكه علم دين را از او بايد آموخت آمده است.
گرچه کتاب داراى 6 جزء است اما هيچ ترتيبى از حيث طبقه و تاريخ و اسماء روات در آن ديده نمى‌شود و چنين به نظر مى‌رسد كه اين 6 جزء در حقيقت مراحلى است كه کتاب توسط شيخ طوسى يا ديگرى املاء مى‌شده يا كاتبى آن را استنساخ مى‌كرده است.
تهذيب کتاب
بنا بر آنچه نقل شده کتاب معرفة الناقلين بسيار غلط داشته كه يا از جانب املاء كننده بوده يا ناسخ کتاب و يا به احتمال ضعيف از اصل کتاب غلطها در آن بوده‌اند ؛ لذا شيخ طوسى تصميم به تهذيب آن گرفت و با نام «اختيار الرجال» آن را باز نويسى كرد.در اين ويرايش كه در سال 456 هجرى - چهار سال قبل از وفات شيخ - بوده چند احتمال هست:
1 - بعضى احتمال داده‌اند اصل کتاب شامل روات شيعه و سنى بوده كه شيخ روات سنى را از آن حذف كرده است.
2 - رواياتى كه مشكل سندى يا متنى داشته‌اند را حذف كرده كه در نتيجه تراجم بعضى افراد از کتاب حذف شده و حجم کتاب كمتر شده است.
3 - اشكالات و اغلاط کتاب را در نسبت افراد و طبقه آنها و غلطهاى متن کتاب را اصلاح نموده (اين غلطها يا از ناسخ بوده يا در اصل کتاب موجود بوده است.) و...
نسخه‌هاى کتاب
چنان كه ذكر شد از کتاب معرفة الناقلين هيچ نسخه‌اى به دست ما نرسيده و حتى در اسناد و نقل‌هاى مربوط به قرنهاى ششم و هفتم هم هيچ اثرى از آن يافت نمى‌شود.بنا بر اين نسخه‌هاى کتاب منحصر در نسخه‌هاى «اختيار الرجال» شيخ طوسى است كه مهمترين آنها عبارتند از:
1 - نسخه‌اى مربوط به سال 577 هجرى كه شامل حديث 3 تا 857 است و به خط منصور بن على بن منصور خازن مى‌باشد.در چند جاى اين نسخه علامت مقابله در حاشيه کتاب به چشم مى‌خورد.
2 - نسخه‌اى در کتابخانه دانشگاه تهران، شامل ابتداى جزء چهارم تا پايان کتاب كه در سال 602 هجرى نوشته شده و به خط ابو احمد بن ابى المعالى است و با نسخه‌اى به خط شيخ طوسى مقابله شده است.
3 - نسخه‌اى در کتابخانه آيت الله مرعشى نجفى قم كه با کتاب معالم العلماء در يك مجلد است.