کلاباذی، ابوبکر محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
[[خلاصه شرح تعرف بر اساس نسخه منحصر بفرد مورخ ۷۱۳ هجری]] | [[خلاصه شرح تعرف بر اساس نسخه منحصر بفرد مورخ ۷۱۳ هجری]] | ||
[[التعرف لمذهب | [[التعرف لمذهب أهل التصوف]] | ||
[[شرح التعرف لمذهب التصوف]] | [[شرح التعرف لمذهب التصوف]] | ||
نسخهٔ ۱۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۱۶
| نام | کلاباذی، ابوبکر محمد بن ابراهیم |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بخاری کلاباذی، ابوبکر بن محمد
کلاباذی، ابوبکر بن ابواسحاق کلاباذی، ابوبکر بن محمد کلابادی کلابادی، تاج‌الاسلام ابوبکر محمد |
| نام پدر | ابراهیم |
| متولد | |
| محل تولد | کلاباذ محله‌ای در بخارا |
| رحلت | 380 ق یا 990 م |
| اساتید | محمد بن احمد بن ابراهیم فارسی |
| برخی آثار | التعرف لمذهب أهل التصوف |
| کد مؤلف | AUTHORCODE04868AUTHORCODE |
ابوبکر محمد کلاباذی (متوفای حدود 385ق)، فقیه حنفى، محدث و صوفى قرن چهارم
ولادت
دربارۀ زندگی وی، به رغم شهرت آثارش، اطلاع چندانی در دست نیست، کلاباذی احتمالاً در کلاباذ، محله‌ای بزرگ در بخارا، به دنیا آمده است.
دربارۀ کنیه و حنفی بودن او، اجماع وجود دارد. به وی لقب تاج الاسلام و امام الاصولی داده‌اند.
نام پدرش را، به اختلاف، ابراهیم و اسحاق که گفته است محمد بن اسحاق و محمد بن ابراهیم دو تن هستند) ضبط کرده‌اند. خطیب بغدادی نیز نام پدر او را ابراهیم و نام جدش را اسحاق ثبت کرده است. بنا بر گزارش بروکلمان، بر یکی از نسخه‌های معانی الاخبار در پاریس، نوشته شده است ابن ابی اسحاق ابراهیم بن یعقوب. افزون بر این، برخی منابع نیز وی را ابوبکر محمد بن ابی اسحاق ابراهیم بن یعقوب معرفی کرده‌اند. بنابراین، به نظر می‌رسد نام پدر وی ابراهیم و کنیه‌اش ابواسحاق بوده و احتمالاً کلمۀ «ابی» از برخی از نسخه‌های آثار وی افتاده است.
برخی از علمای حدیث، مانند ابن حجر عسقلانی در فتح الباری و عبدالرؤوف مناوی در فیض القدیر، به برداشت وی از احادیث استناد کرده‌اند.
از بحث‌های کلامی کلاباذی در آثارش، بخصوص در بخش اول التعرف، آشکار است که با مباحث کلامی نیز آشنا بوده است، ابن تیمیه نیز در آثارش برداشت‌های کلامی وی را نقل کرده است.
اساتید
مشایخ کلاباذی در فقه و حدیث، حدود ۸۴ تن بوده‌اند. احمد بن نصر نیشابوری، محمد بن عبدالله بن یوسف نیشابوری، محمد بن علی بن حسین حافظ اسفرایینی و محمد بن فضل بخاری کُماری (متوفی۳۸۱) از استادان او بودند.
ازجمله استادان وی در تصوف نیز محمد بن احمد بن ابراهیم فارسی (متوفی ۳۷۰) بوده است.
به گزارش جامی، کلاباذی درآثارش از ابوالقاسم فارس بن عیسی بغدادی، از خلفای منصور حلاج، نقل قول مستقیم کرده؛ بنابراین، احتمالاً وی نیز از استادان کلاباذی در تصوف بوده است.
شاگردان
به غیر از ابوابراهیم بن اسماعیل مستملی بخاری، مؤلف شرح تعرف- که ظاهراً از شاگردان بی واسطه یا با واسطۀ کلاباذی بوده است
کلاباذی شاگردان دیگری نیز داشته است، از جمله، ابونصر احمد بن علی مایمرَغی و ابوبکر احمد بن علی بن محمد اصفهانی از استادان خطیب بغدادی
وفات
کلاباذی در بخارا درگذشت و مزارش در آن‌جا محل زیارت بود، دربارۀ سال وفات وی اختلاف وجود دارد؛ آن را۳۸۰ و ۳۸۴ ذکر کرده‌اند.
بروکلمان، علاوه بر ۳۸۰ و ۳۸۵، احتمال وفات وی در ۳۹۰ را نیزذکر کرده، که از این میان زرین‌کوب سال ۳۸۵ را محتمل‌تر دانسته است.
آثار
- اربعون حدیثا/ اربعین فی الحدیث
- امالی فی الحدیث
- معدل الصلاه
- الاشفاع و الاوتار
- فصل الخطاب
- شرف الفقر و اهله
- التعرف (در تصوف )
- بحر الفوائد مشهور به «معانى الاخبار»(در حدیث)
- گفته‌اند که وی شرحی نیز بر کتاب التعرف به نام حسن التصرف نوشته بوده است.
اما برخی گفته‌اند که این شرح از علی بن اسماعیل قونوی (متوفی۵۸۷) است، از کتاب‌های کلاباذی، به غیر از التعرف و بحر الفوائد، اثر دیگری دردست نیست، التعرف درواقع اعتقادنامۀ کلاباذی است و بیش‌تر رنگ کلامی دارد.
این کتاب از حکایات و لطایف و شرح کرامات خالی است.
نام کتاب بحر الفوائد، دربرخی نسخه‌های خطی، مفتاح معانی الاخبار، الاخبار بفوائد الاخیار، معانی الآثار، معانی الاحادیث المصطفویه و مبانی الاخبار المجتبویه ضبط شده است، ولی نام‌های بحر الفوائد و معانی الاخبار مشهورتر است،
این کتاب شرح ۲۲۲ حدیث است که مؤلف برای شرح و رفع تعارض این احادیث، حدود ۳۷۰ حدیث دیگر را نیز ذکر کرده و بنابراین، در مجموع ۵۹۲ حدیث را گردآورده است.
بحرالفوائد عناوین و موضوعاتی مشترک با التعرف دارد، مانند بحث از محبت، توکل، مکاشفه، توبه، فقر، زهد، شکر و ذکر الله .
بحر الفوائد حاوی برخی احادیثی است که در هیچ کتاب دیگری وجود ندارد و کلاباذی گاه آن‌ها را به محدّثانی نسبت داده است که در کتاب‌های آنان چنین احادیثی یافت نمی‌شود.
وی در این کتاب، افزون برشرح احادیث به کمک حدیث و آیات قرآن و معانی ظاهری کلمه، اگردر حدیث معنایی وجود داشته که درجهت افکار صوفیه بوده یا ازمشایخ صوفی، نزدیک به محتوای آن حدیث یا در تأیید معنای آن، اقوالی وجود داشته، آن معنا و اقوال را ذکر کرده است. بحر الفوائد در ۲۰۰۸ در قاهره به چاپ رسید.
منابع مقاله
عروج‌نیا، پروانه، دانشنامه جهان اسلام