المنهج الاستدراكي النقدي في اللغة

المنهج الاستدراكي النقدي في اللغة
پدیدآوران	[[]] (نویسنده) [[]] (محقق) [[]] (مترجم)
کد کنگره	‏

المنهجة الاستدراکی النقدی فی اللغة و دور السید علی خان المدنی فی تطویره و تنمیقه تألیف سید علی شهرستانی، تحلیل انتقادی کتاب «الطراز الاول و الکناز لما علیه لغة العرب المعول» تألیف سید علیخان مدنی شیرازی(متوفی 1120ق) است.

کتاب الطراز الاول از دائرة المعارف‌های بزرگ لغت است. دیدگاه‌های انتقادی سید علی‌خان در الطراز الاول، یکی از مقوله‌ها و میدان‌هایی است که علامه ادیب سید علی‌خان مدنی به خوبی وارد آن شده، و از عهده آن نیز برآمده است.‏ سید علیخان شیوه عمومی خود را در مقدمه کتابش ذکر کرده و تصریح کرده که من نخست به لغت عام پرداخته‌ام، آنگاه لغات خاص قرآن و غریب القرآن را ذکر کرده‌ام، بعد غریب الاثر را بحث نموده، سپس به مجاز، مصطلح و مثل پرداخته‌‎ام.‏

شهرستانی در مقدمه‌ای مفصل، ابتدا به معرفی کتاب و نویسنده آن پرداخته است. سپس شیوه لغت‌نویسان در تدوین کتب لغت و شیوه نقادانه در لغت را مطرح کرده است. در ادامه، شیوه کتاب «الطراز الاول» و ویژگی‌های آن را بیان کرده است. ذکر ضرب‌المثل‌های عربی، نسخه‌های کتاب، دیدگاه فقها درباره کتاب و شیوه تحقیق اثر، مباحث پایانی کتاب را تشکیل می‌دهد.

نویسنده معتقد است سید علیخان تنها تفسیر لغوی نکرده و به گفته‌های فراء، نحاس، زجاج، ابن جنی و دیگر بزرگان لغت بسنده نکرده است؛ بلکه به بیان مراد آیه شریفه توجه داشته است. او با اهتمام به تفاسیر معتبر و دریافت چکیده آنها، آنچه که نزدیک‌تر به مقصود آیه بوده را برگزیده است‏

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. ربانی (گازاری)، محمدحسن؛ «شناسایی کتاب الطراز الأول و الکناز لما علیه لغة العرب المعول»، آینه پژوهش، مرداد و شهریور 1380، شماره 69، ص52 تا 68؛ به آدرس اینترنتی:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/30832