تفسیر القاضي عبدالجبار المعتزلي: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
}} | }} | ||
'''تفسير القاضي عبدالجبار المعتزلي'''، اثر [[قاضی عبدالجبار بن احمد|قاضی عبدالجبار بن احمد اسدآبادی]] (متوفای 415ق) فقیه شافعی، متکلم معتزلی در تفسیر ترتیبی قرآن | '''تفسير القاضي عبدالجبار المعتزلي'''، اثر [[قاضی عبدالجبار بن احمد|قاضی عبدالجبار بن احمد اسدآبادی]] (متوفای 415ق) فقیه شافعی، متکلم معتزلی در تفسیر ترتیبی قرآن است، در ادامه این تفسیر، تفسیر دیگری به نام «فرائد القرآن و ادلته» از همین نویسنده آورده شده که توسط [[نبها، خضر محمد|خضر محمد نبها]]، گردآوری و تحقیق شده و ششمین جلد از موسوعه تفاسیر معتزله را تشکیل می‌دهد. این کتاب در کنار [[تفسير أبي‌بكر الأصم]]؛ [[تفسیر ابومسلم خراسانی|تفسیر ابومسلم محمد اصفهانی]]؛ [[تفسير أبي‌علی الجبائي]]؛ [[تفسیر أبي‌القاسم الکعبي البلخي]]؛ و [[تفسیر ابوالحسن علی بن عیسی رمانی]] مجموعه‌ای از مهمترین تفاسیر معتزلی قرن سوم و چهارم را در خود دارد. | ||
تفسیر قاضی عبدالجبار ظاهرا صد جلد داشته و با نام تفسیر «المحیط» و «کبیر» معروف بوده است، [[حاکم جشمی، محسن بن محمد|حاکم جشمی]] (متوفای 494ق)، و [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|قاضی ابوبکر بن عربی]] (متوفای 542ق)، به‌صراحت اعلام کرده‌اند که این کتاب در صد جلد و با نام المحیط بوده است و اینکه [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|ابن عربی]] آن را در خزانه مدرسه نظامیه شهر بغداد دیده و مطالعه کرده است. [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|ابن عربی]] ادعا کرده، قاضی عبدالجبار تفسیرش را از روی تفسیر کبیر [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] (320ق) - که مختزن نام داشت و در 500 جلد نگاشته شده بود - گرفته است و [[صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد|صاحب بن عباد]] به نیرنگ و حیله کتاب اشعری را در خزانه دارالخلیفه بغداد به آتش سوزانیده است<ref>ر.ک: زرزور، عدنان محمد، ص28</ref>. | تفسیر قاضی عبدالجبار ظاهرا صد جلد داشته و با نام تفسیر «المحیط» و «کبیر» معروف بوده است، [[حاکم جشمی، محسن بن محمد|حاکم جشمی]] (متوفای 494ق)، و [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|قاضی ابوبکر بن عربی]] (متوفای 542ق)، به‌صراحت اعلام کرده‌اند که این کتاب در صد جلد و با نام المحیط بوده است و اینکه [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|ابن عربی]] آن را در خزانه مدرسه نظامیه شهر بغداد دیده و مطالعه کرده است. [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|ابن عربی]] ادعا کرده، قاضی عبدالجبار تفسیرش را از روی تفسیر کبیر [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] (320ق) - که مختزن نام داشت و در 500 جلد نگاشته شده بود - گرفته است و [[صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد|صاحب بن عباد]] به نیرنگ و حیله کتاب اشعری را در خزانه دارالخلیفه بغداد به آتش سوزانیده است<ref>ر.ک: زرزور، عدنان محمد، ص28</ref>. | ||
نسخهٔ ۲۰ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۲۱
| تفسير القاضي عبدالجبار المعتزلي: التفسير المسمي التفسير الکبير، او "المحيط" | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قاضی عبدالجبار بن احمد (نویسنده)
نبها، خضر محمد (گردآورنده) سيد، رضوان (مقدمه نويس) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 2009م. |
| چاپ | چاپ يکم |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | /ق2ت7 / 93/5 BP |
تفسير القاضي عبدالجبار المعتزلي، اثر قاضی عبدالجبار بن احمد اسدآبادی (متوفای 415ق) فقیه شافعی، متکلم معتزلی در تفسیر ترتیبی قرآن است، در ادامه این تفسیر، تفسیر دیگری به نام «فرائد القرآن و ادلته» از همین نویسنده آورده شده که توسط خضر محمد نبها، گردآوری و تحقیق شده و ششمین جلد از موسوعه تفاسیر معتزله را تشکیل می‌دهد. این کتاب در کنار تفسير أبي‌بكر الأصم؛ تفسیر ابومسلم محمد اصفهانی؛ تفسير أبي‌علی الجبائي؛ تفسیر أبي‌القاسم الکعبي البلخي؛ و تفسیر ابوالحسن علی بن عیسی رمانی مجموعه‌ای از مهمترین تفاسیر معتزلی قرن سوم و چهارم را در خود دارد.
تفسیر قاضی عبدالجبار ظاهرا صد جلد داشته و با نام تفسیر «المحیط» و «کبیر» معروف بوده است، حاکم جشمی (متوفای 494ق)، و قاضی ابوبکر بن عربی (متوفای 542ق)، به‌صراحت اعلام کرده‌اند که این کتاب در صد جلد و با نام المحیط بوده است و اینکه ابن عربی آن را در خزانه مدرسه نظامیه شهر بغداد دیده و مطالعه کرده است. ابن عربی ادعا کرده، قاضی عبدالجبار تفسیرش را از روی تفسیر کبیر ابوالحسن اشعری (320ق) - که مختزن نام داشت و در 500 جلد نگاشته شده بود - گرفته است و صاحب بن عباد به نیرنگ و حیله کتاب اشعری را در خزانه دارالخلیفه بغداد به آتش سوزانیده است[۱].
گرچه این کتاب به دنبال بیان درستی و یا نادرستی این کلام و ادعا نیست، آنچه مهم است آن است که قاضی عبدالجبار کتابی در تفسیر قرآن داشته که در صد جلد نگاشته بود.[۲]
همچنین عبدالجبار معتزلی کتاب دیگری در تفسیر قرآن دارد، که نام آن «فرائد القرآن و ادلته» بوده است. گرچه هیچ کدام از شاگردانی که از محضر او استفاده کرده‌اند و یا کتابهای او را شمارش کرده‌اند به این کتاب اشاره نکرده‌اند، اما این تفسیر تا قرن هفتم هجری موجود بوده، زیرا ابن طاووس (متوفاى 664ق) در کتابش سعدالسود للنفوس از آن با ذکر مشخصات کامل نویسنده و جلد و صفحه کتاب یاد کرده است.[۳]
در هر صورت این کتاب حاصل زحمات دکتر خضر محمد نبها، است که با کنار هم قرار دادن و مرتب نمودن بخشها و قطعاتی که از این دو کتاب تفسیری قاضی عبدالجبار در لابه لای کتابها باقی مانده و چینش آنها به‌ترتیب سوره‌های قرآنی، سعی در احیای آن نموده است.
پانویس
منابع مقاله
- نبها، خضر محمد، مقدمه تفسیر القاضی عبدالجبار المعتزلی، قاضی عبدالجبار بن احمد، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ یکم، 2009م
- زرزور، عدنان محمد، مقدمه بر متشابه القرآن، قاضی عبدالجبار بن محمد، قاهره، مصر، مکتبة دار التراث، چاپ اول، 1969م