تفسیر القاضي عبدالجبار المعتزلي: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    خط ۳۴: خط ۳۴:
    [[قاضی عبدالجبار بن احمد|قاضی عبدالجبار]] در تفسیر و مباحث قرآنی چندین تألیف داشته است که از آن میان کتاب متشابه و [[تنزیه القرآن عن المطاعن]] و نیز  کتاب اعجاز قرآن به ما رسیده است.<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص6</ref>
    [[قاضی عبدالجبار بن احمد|قاضی عبدالجبار]] در تفسیر و مباحث قرآنی چندین تألیف داشته است که از آن میان کتاب متشابه و [[تنزیه القرآن عن المطاعن]] و نیز  کتاب اعجاز قرآن به ما رسیده است.<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص6</ref>


    جبّائی تفسیری نیز بر قرآن نوشت که ظاهراً در کنار تفاسیر [[تفسير أبي‌بكر الأصم|ابوبکر اَصَمّ]] (متوفی 201)، [[تفسیر أبي‌القاسم الکعبي البلخي|ابوالقاسم بلخی کعبی]] (متوفی 319) و [[ابومسلم اصفهانی، محمد بن بحر|ابومسلم اصفهانی]] (متوفی 322)، یکی از مهم‌ترین تفاسیر معتزلی در آن زمان بوده است. تفسیر جبّائی اثری حجیم بود و بنا به نقل [[ملطی شافعی، محمد بن احمد|ملطی]]، از حیث جامعیت بی‌نظیر بود و بیش از صد جزء داشت. این مطلب می‌تواند به این معنا باشد که تفسیر او شامل صد جلد بوده یا به این معنا که متشکل از صد بسته هشت یا ده برگی بوده که در این صورت مجموع آن بالغ بر حدود هزار برگ، یعنی دو هزار صفحه، می‌شده است. بر اساس اخبار بسیار دقیقی که [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاووس]] ضمن نقل از تفسیر جبّائی به دست می‌دهد، جزئیات بیشتری روشن می‌شود. [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاووس]] می‌گوید که نسخه او از تفسیر جبّائی مشتمل بر ده مجلد و هر یک از آنها شامل دو جزء است. هر جزء می‌بایست شامل سیزده بسته (کُرّاس) بوده باشد که در آن زمان هر بسته قاعدتاً از هشت یا ده ورق تشکیل می‌شده است. بنابراین، یک مجلد، 260 برگ داشته که به همین قیاس این ده جلد مشتمل بر 5200 صفحه بوده است. گزیده‌هایی از تفسیر جبّائی را در آثار مفسران بعدی و به بهترین وجه در کتابهای التهذیب فی تفسیرالقرآن حاکم جِشُمی (متوفی 449)، [[التبيان في تفسير القرآن|التبیان فی تفسیرالقرآن]] [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر طوسی]] (متوفی 460)، [[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع البیان فی تفسیرالقرآن]] [[طبرسی، فضل بن حسن|ابوعلی طَبْرِسی]] (متوفی ح 548) و [[التفسير الكبير (فخر رازی)|التفسیر الکبیر]] [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخرالدین رازی]] (متوفی 606) می‌توان یافت. ارجاعات دیگر به تفسیر جبّائی را می‌توان در این کتابها یافت: [[متشابه القرآن]] [[قاضی عبدالجبار بن احمد|قاضی عبدالجبار همدانی]] (متوفی 415)، [[حقائق التأويل في متشابه التنزيل]] [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|شریف رضی]] (متوفی 406)، [[أمالي المرتضی|أمالي]] [[علم‌الهدی، علی بن حسین|شریف مرتضی]] (متوفی 436) و [[سعد السعود]] [[ابن طاووس، علی بن موسی|علی بن موسی بن طاووس]] (متوفی 664)،.<ref>ر.ک: زابینه اشمیتکه، ج9، ص541-542</ref>
     


    در بخش ملحقات چند صفحه باقی مانده از کتاب فرائد القرآن [[قاضی عبدالجبار بن احمد|قاضی عبدالجبار معتزلی]] به نقل از [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاووس]] (متوفاى 664ق) در کتابش [[سعد السعود|سعدالسود للنفوس]] و نیز المغنی [[ابن قدامه، عبدالله بن احمد|ابن قدامه]] آورده شده است.
    در بخش ملحقات چند صفحه باقی مانده از کتاب فرائد القرآن [[قاضی عبدالجبار بن احمد|قاضی عبدالجبار معتزلی]] به نقل از [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاووس]] (متوفاى 664ق) در کتابش [[سعد السعود|سعدالسود للنفوس]] و نیز المغنی [[ابن قدامه، عبدالله بن احمد|ابن قدامه]] آورده شده است.
    خط ۴۳: خط ۴۳:
    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    #مقدمه کتاب
    #مقدمه کتاب
    #زابینه اشمیتکه، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378
     


    ==وابسته‌ها==
    ==وابسته‌ها==

    نسخهٔ ‏۱۸ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۰۸

    تفسير القاضي عبدالجبار المعتزلي: التفسير المسمي التفسير الکبير، او "المحيط"
    تفسیر القاضي عبدالجبار المعتزلي
    پدیدآورانقاضی عبدالجبار بن احمد (نویسنده)

    نبها، خضر محمد (گردآورنده)

    سيد، رضوان (مقدمه نويس)
    ناشردار الکتب العلمية
    مکان نشرلبنان - بيروت
    سال نشر2009م.
    چاپچاپ يکم
    زبانعربی
    کد کنگره
    /ق2ت7 / 93/5 BP

    تفسیر القاضي عبدالجبار المعتزلي، اثر قاضی عبدالجبار بن احمد اسدآبادی (متوفای 415ق) متکلم معتزلی، و فقیه شافعی، این تفسیر به تفسیر «کبیر» و یا «محیط» مشهور بوده است. در بخش ملحقات کتاب چند صفحه باقی‌مانده از تفسیر «فرائد القرآن و ادله آن» آورده شده است. این کتاب توسط خضر محمد نبها، گردآوری و تحقیق شده است.

    قاضی عبدالجبار در تفسیر و مباحث قرآنی چندین تألیف داشته است که از آن میان کتاب متشابه و تنزیه القرآن عن المطاعن و نیز کتاب اعجاز قرآن به ما رسیده است.[۱]


    در بخش ملحقات چند صفحه باقی مانده از کتاب فرائد القرآن قاضی عبدالجبار معتزلی به نقل از ابن طاووس (متوفاى 664ق) در کتابش سعدالسود للنفوس و نیز المغنی ابن قدامه آورده شده است.

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه کتاب، ص6

    منابع مقاله

    1. مقدمه کتاب


    وابسته‌ها