اردبیلی، محمد بن علی: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده:رجالیان]] | [[رده:رجالیان]] | ||
نسخهٔ ۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۲۳
| نام | اردبیلی، محمد بن علی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | اردبیلی غروی ح‍ائ‍ری، محمد بن علی
ح‍ائ‍ری، محمد علی غروی ح‍ائ‍ری، محمد بن علی |
| نام پدر | علی |
| متولد | 1101ق |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | محمدعلى بن احمد بن حسین استرآبادى
جعفر بن عبدالله بن ابراهیم كمره‌اى |
| برخی آثار | جامع الرواة و إزاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد |
| کد مؤلف | AUTHORCODE08961AUTHORCODE |
محمد بن على اردبيلى (متولد 1101ق)، رجال‌شناس و فقیه شهير امامى قرن دوازدهم و مؤلف جامع الرواة است.
ولادت
ایشان در سال 1101ق ديده به جهان گشود. وى اهل اردبيل بود ولى خود در نجف و كربلا اقامت داشت.
درباره زندگى و فعالیت‌های علمى وى آگاهى‌هاى اندكى موجود است و همان نيز بيشتر بر اساس اطلاعاتى است كه در اجازه علامه مجلسى به وى آمده و يا در مطالبى است كه توسط آقا رضى قزوینى بر ظهر نسخه «جامع الرواة» مندرج است.
اساتید
مهمترين استاد وى، جعفر بن عبدالله بن ابراهیم كمره‌اى است كه به گفته خود او، بر حديث، تفسير، فقه و اصول، كلام و حكمت آگاه بوده و اردبيلى در تمامى این علوم، از او بهره برده است.
از ديگر استادان وى، محمدعلى بن احمد بن حسین استرآبادى را مى‌توان نام برد. علامه مجلسى نيز از مشايخ اوست و در اجازه‌اى كه در 17 ذيقعده 1098 به وى داده، از او با عنوان «المولى الفاضل الكامل الصالح» ياد كرده است. از اين‌رو مى‌توان گفت كه وى در آن زمان، داراى مدارج بلند علمى بوده است.
اين كه او در چه تاريخى به اصفهان آمده است، مشخص نيست. تنها مى‌توان گفت كه به هنگام صدور اجازه مجلسى، نمى‌بايست سنش از 40 سال كمتر بوده باشد. به روايت آقا رضى قزوینى، او در كربلا درگذشته است.
اهمیت وى به سبب تأليف کتاب «جامع الرواة» در موضوع رجال امامیه است. وى در مقدمه کتاب خود، كوشيده است كه احوال راویان را بر اساس شناخت طبقه روايى هر یک از آنان بررسى كند، زيرا به سبب ناشناخته بودن گروهى از راویان حديث، شمارى از احاديث، غير قابل اعتماد مى‌نمودند.
وى برای برطرف كردن ناآگاهى‌هاى علما از احوال راویان و نيز تبيين نام‌هاى مشترك میان آنان، كتب اربعه حديثى شيعه و نيز «الفهرست» شيخ طوسى و «الفهرست» منتجب‌الدين و همچنين دو مشيخه صدوق و طوسى را مورد بررسى قرار داده است.
در واقع اثر او، همچون شرحى بر کتاب تلخيص المقال استرابادى، همراه با اضافاتى از کتاب‌هاى ديگر، به ویژه الفهرست منتجب‌الدين است. همچنين وى در این کتاب، به ذكر برخى علماى متأخر شيعه پرداخته است. به هر حال، کتاب او، در تشخيص مشتركات، كارآيى بسيار دارد. جالب این است كه او در این اثر، به اختلاف نسخه‌هاى کتاب‌هاى حديث در ذكر نام راویان توجه داشته و آن‌ها را بررسى كرده است.
تاريخچه تأليفات رجال‌شناسى نشان مى‌دهد كه پس از عصر شيخ طوسى و نجاشى، کتاب‌هاى «معالم العلماء» و «خلاصة الاقوال» علامه حلى كمك اندكى به علم رجال امامیكردند و از آن پس، گرچه «رجال كبير» استرابادى «منهج المقال» و نيز «نقد الرجال» تفرشى نوشته شد، اما هيچ كدام به اندازه اثر اردبيلى، مرجع فقها نبودند.
اردبيلى، تأليف کتاب خود را در 19 ربيع‌الاول 1100 به پایان رسانيد. او این اثر را در مدت 25 سال تأليف كرده بود و آنگاه كه تأليف آن به پایان رسيد، شاه سليمان صفوى دستور داد تا نسخه‌اى بر اساس اصل مؤلف برای وى استنساخ شود و بعد از آنكه كاتب تصمیم به استنساخ كرد، اردبيلى جماعتى از علماى آن دوره را به حجره خود در مدرسه مبارکيه دعوت كرد و به انشاى آنان، خطبه کتاب را برنوشت. اينان شامل: علامه مجلسى، آقا جمال خوانسارى، سيد علاءالدين گلستانه، میرزا محمد رحيم عقيلى و چند تن ديگر بودند.
آثار
اردبيلى علاوه بر جامع الرواة، کتاب ديگرى نيز در رجال با عنوان «تصحيح الاسانيد» نوشته بود كه خلاصه‌اى از آن را در انتهاى کتاب جامع الرواة خود آورده است. این کتاب درباره طرق شيخ طوسى به اصحاب اصول و مصنفات است كه بر اساس مشيخه و الفهرست وى و نيز اسانيد «تهذيب الاحكام» و «الاستبصار» گردآورى شده است.[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث، ج7، ص483-484
منابع مقاله
بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی،چاپ دوم، 1377