موسوعة الإمام الهادي عليه‌السلام

موسوعة الإمام الهادي‌ عليه‌السلام
پدیدآوران	صالحی نجف‌آبادی، عبدالله (نویسنده) حسينی قزوينی، محمد (نویسنده) مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر علیه‌السلام. هیأت مؤلفین (نویسنده) طباطبایی اشکذری، ابوالفضل (نویسنده) اسماعیلی، مهدی (نویسنده) موسوی، محمد (نویسنده) خزعلی، ابوالقاسم (نویسنده)
ناشر	مؤسسة ولي العصر علیه‌السلام للدراسات الإسلامية
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1424 ق
چاپ	1
شابک	‎964-94883-08
موضوع	علی بن محمد(ع)، امام دهم، 212 - 254ق. علی بن محمد(ع)، امام دهم، 212 - 254ق. - احادیث علی بن محمد(ع)، امام دهم، ۲۱2 - ۲۵۴ق. - کلمات قصار
زبان	عربی
تعداد جلد	4
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏49‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

موسوعة الإمام الهادي عليه‌السلام توسط گروه علمى مؤسسه ولى عصر(عج) شامل آقايان سيد محمد موسوى، عبدالله صالحى، مهدى اسماعيلى و سيد ابوالفضل طباطبايى، تحت اشراف سيد محمد حسینى قزوينى، تأليف و در سال 1424ق منتشر شده است.

از جمله اهداف نگارندگان در اين دايرةالمعارف، بررسى موضوعات كلامى، فقهى، تاريخى و غير آن بر حسب كلام امام(ع) بوده است. بر اين اساس، هر حديث به‌طور كامل در باب مخصوص به آن گردآورى و در پاورقى به منابع آن اشاره شده است.

ساختار

كتاب با دو مقدمه از ابوالقاسم خزعلى و سيد محمد حسینى قزوينى آغاز و مطالب در نه باب و يك خاتمه، در چهار جلد، تنظيم شده است.

شيوه تحقيقى اثر بدين‌ترتيب است كه اگر احاديث به عبارات مختلف و سندهاى متعدد نقل شده، احاديث از قديمى‌ترين مأخذ و وسيع‌ترين متن انتخاب شده و در پاورقى، به ساير طرق حديث و مصادر و موارد اختلافش اشاره شده است. همچنين به اغلاط و اشتباهات صورت گرفته در نقل متن يا سند حديث اشاره و مواردى كه ممكن بوده اصلاح شده است.

از جمله ويژگى‌هاى اين اثر، آن است كه برخى از عبارت‌هاى احاديث مبهم و واژه‌هاى مشكل آنها، با استفاده از كتب معتبر لغت، روشن شده است و همچنين با استفاده از قرائن رجالى و غير آن، معصوم مورد نظر، در احاديث مضمر كه در آن‌ها نام معصوم مزبور ياد نشده، مشخص شده است.

در برخى از احاديث، نام معصومى كه حديث از او نقل شده، دقيقاً مشخص نيست؛ مثل ابوالحسن كه مشترك ميان امام كاظم(ع)، امام رضا(ع) و امام هادى(ع) است. پديدآورندگان در اين اثر، به رفع اين ابهام پرداخته‌اند.

گردآورندگان در اين مجموعه، متعرض تصحيح يا تضعيف سند احاديث نشده‌اند.

گزارش محتوا

ابوالقاسم خزعلى در مقدمه‌اش بر كتاب به شرح حال امام هادى(ع) و اخبار و زيارات صادر شده از آن حضرت از جمله زيارت جامعه كبيره و زيارت غديريه به اجمال اشاره كرده است.

سيد محمد حسینى قزوينى نيز در مقدمه‌اش ضمن بيان وظيفه و رسالتى كه مؤسسه ولى عصر(عج) برعهده دارد، به نكاتى پيرامون كتاب تذكر داده است. سپس برخى از خصائص و ويژگى‌هاى اين اثر را تشريح و درباره اسلوب تحقيق و نگارش كتاب، توضيحاتى ارائه نموده است.

باب اول، داراى شش فصل بوده و در آن، احاديث مربوط به نسب و احوال امام هادى(ع)، از جمله تاريخ ولادت، اسامى، شمايل، مادر، همسران، فرزندان، اقوام، سن و مدت امامت و شهادت ايشان ذكر شده است.

امام هادى(ع) در سال 212 يا 213 يا 214ق در دومين يا سومين يا سيزدهمين روز ماه رجب، ولادت يافت و برخى نيمه يا 27 يا آخرين روز ذيحجه را روز ولادت آن حضرت دانسته‌اند. ولادت ايشان در محلى به نام «صربا» يا «صريا» در سه مايلى مدينه بوده است. اين محل، به دست شريف حضرت موسى بن جعفر(ع) احداث شده بود. آن حضرت در سال 220ق در حالى كه فقط شش سال و چند ماه داشت، مسئوليت خطیر امامت را عهده‌ار شد. مدت امامت ايشان، حدود 33 سال بود.

باب دوم، طى شش فصل ذيل، به معرفى فضايل امام هادى(ع) اختصاص يافته است: نصوص بر امامت (از طرف حضرت خضر(ع)، پيامبر(ص) و ساير ائمه(ع))؛ نصوص بر امامت و مناقب ايشان؛ فضايل و نشانه‌هاى امامت؛ كرامات و معجزات و امور خارق العاده‌اى كه از امام هادى(ع) ظاهر شد؛ زيارت و توسل به آن حضرت؛ آنچه از علما و غيرعلما در عظمت آن حضرت گفته شده است.

باب سوم داراى دو فصل بوده كه در فصل اول آن، به سيره فردى و اجتماعى امام هادى(ع) پرداخته شده و در فصل دوم، چگونگى برخورد آن حضرت با خلفاى زمان خويش تشريح شده است

باب چهارم درباره عقايد و مشتمل بر چهار فصل است كه موضوعات زير به ترتيب در آن مطرح شده است: توحيد، نبوت، امامت و معاد.

در باب پنجم، در بيست و سه فصل، به احكام فقهى پرداخته شده است: مقدمات فقه، طهارت، نماز، روزه، زكات، خمس، حج و زيارت، جهاد و تقيه، نكاح و احكام اولاد، طلاق، وقف‌ها و صدقه‌ها، دين و قرض و ضمان، وصيت، اجاره، شفعه و لقطه، بيع و تجارت، بندگان، ارث، خوردنى و آشاميدنى‌ها، زينت و تجمل، قسم و نذر، قضاوت و شهادت، حدود و قصاص و ديات

باب ششم، داراى دو فصل بوده و در آن، روايات مربوط به قرآن و ادعيه و اذكار گردآورى شده است.

باب هفتم داراى سه فصل بوده و مشتمل بر روايات امام هادى(ع) در زمينه مواعظ اخلاقى، پزشکى، اشعار امام و ذكر پاره‌اى از اشعار درباره امام است.

مناظرات علمى و مكاتبه‌هاى امام و نامه‌هاى ايشان، در باب هشتم آمده و روايات امام هادى(ع) از پدران خود و ديگران، در باب نهم جاى گرفته است.

بخش پايانى، درباره احاديث مشتبه و كسانى است كه امام هادى(ع) به گونه‌اى آن‌ها را مدح يا مذمت كرده و نيز درباره كذابان و افراد مورد وثوق امام، وكلا، نايبان امام و شعراى مورد توجه ايشان است

جلد چهارم اختصاص به ذكر اصحاب و راويان امام هادى(ع) دارد. در ابتدا اسامى 516 نفر از اصحاب بدون ذكر شرح حال آنها و سپس نام 379 نفر از راويان با ذكر شرح حال مختصرى از هر يك ارائه شده است. در انتهاى بخش دوم 15 اصطلاح كه در طريق برخى از احاديث امام هادى(ع) ذكر شده، آمده كه نویسنده نتوانسته معناى روشنى براى آنها بيابد آمده است

وضعيت كتاب

فهارس كتاب، در پايان چهارم جاى گرفته است. اين فهارس عبارتند از: فهرست آيات قرآنى؛ ادعيه و زيارات؛ احاديث؛ آثار و كتب؛ معصومين(ع)؛ انبيا و اوصيا؛ ملائكه و اجنه؛ اعلام مردان؛ اعلام زنان؛ مكان‌ها و شهرها؛ حرفه‌ها و صنايع؛ فرق و مذاهب؛ قبايل و طوايف؛ امرا و خلفا؛ عناوين فقهى؛ طول‌ها، وزن‌ها، مكيال و نقود؛ اشعار؛ اوائل؛ امثال؛ امراض؛ زبان‌ها؛ مناصب الهى؛ حيوانات؛ اطعمه و اشربه؛ البسه، زينت و رنگ‌ها؛ كتب وارد شده در متن اعم از آسمانى و غير آسمانى؛ مصادر و مراجع مورد استفاده نويسندگان و فهرست عناوين و موضوعات.

در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى از مطالب، عناوين، كلمات و اعلام متن داده شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب.
2. اصغرى‌نژاد، محمد،«گزارشى از موسوعه امام هادى(ع)» نشريه فرهنگ كوثر، تابستان 1386، شماره 70، ص 178 تا 181.

وابسته‌ها

تحلیلی از زندگانی امام هادی علیه‌السلام

مسند الإمام الهادي أبي‌الحسن علي بن محمد عليهماالسلام