ترجمه تأويل مشكل القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== [[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [[') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
|- | |- | ||
| پدیدآوران = [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم]] (نویسنده) | | پدیدآوران = [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم]] (نویسنده) | ||
[[ | [[بحری بیناباج، محمدحسن]] (مترجم) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = فارسی | | زبان = فارسی | ||
نسخهٔ ۱۰ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۵۹
| ترجمه تأويل مشكل القرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم (نویسنده) بحری بیناباج، محمدحسن (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | تأويل مشکل القرآن. فارسی |
| مکان نشر | ایران - مشهد مقدس |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-444-629-1 |
| موضوع | تفسير - غرائب
تفسير - فن قرآن - علوم قرآنی قرآن - مسائل ادبی قرآن - مسائل لغوی قرآن - واژه‌نامه‌ها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 91/9 /الف2 ت2041 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ترجمه تأويل مشكل القرآن به قلم محمدحسن بحری بیناباج، ترجمه فارسی یکی از آثار ابن قتیبه دینوری (متوفی 276ق) است. این کتاب ترجمه نسخه‌ای است که در سال 1393ق با تحقیق نویسنده مصری «سید احمد صقر» با مقدمه‌ای مفصل در شرح‌حال و معرفی آثار ابن قتیبه منتشر شده است. از این اثر نسخه دیگری نیز با تحقیق ابراهیم شمس‌الدین در سال 1423ق با مقدمه مختصری منتشر شده است.
پیش‌ازاین درباره مناسب برای «تأويل مشكل القرآن» تهیه شده است؛ لذا در این نوشتار به مطالبی درباره ترجمه اشاره می‌شود.
کتاب با مقدمه مترجم آغاز شده است. وی در مقدمه که در سال 1383ش از نوشتن آن فارغ شده، نکاتی را متذکر شده است:
- در این ترجمه با عنایت کامل، امانت، شیوایی و روانی بیان نیز موردتوجه بوده است، لذا در مواردی که احساس کردیم به سبب رعایت امانت، مطلب واضح و روشن نیست، در پاورقی توضیح داده‌ایم.
- توضیحات شارح محترم به همان شکل اصلی، در پاورقی ترجمه شده و منابع و مآخذ عیناً آمده است.
- مطالب و توضیحات اضافی، با علامت «م» یا «مترجم» مشخص شده است.
- ترجمه عباراتی که اصل عربی آن‌ها به‌حسب اقتضای مطلب باید در متن آورده می‌شد، در پاورقی آمده است.
- فهرست‌هایی که در پایان ترجمه آمده است عیناً همان فهرست‌هایی اصل کتاب است که شارح محترم استخراج کرده‌اند[۱].
پس از مقدمه مترجم، مقدمه مفصل دیگری به قلم سید احمد صقر ارائه شده که بیش از 80 صفحه از کتاب را پوشش داده است. این مقدمه در نسخه عربی که با تحقیق و حواشی ابراهیم شمس‌الدین منتشر شده نیامده است. در مقدمه صقر، زندگینامه ابن قتیبه دینوری و آثارش به‌تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است. ذکر دیدگاه‌های نوزده تن از دانشمندان پیشین درباره این شخصیت نیز از دیگر مباحث مقدمه است. صقر در بخشی از مقدمه با اشاره به دفاع ابن قتیبه بر ضد تمایلات شک فلسفی که در قرن سوم خودنمایی می‌کرده، درباره کتاب چنین می‌نویسد: کتاب تأویل مشکل القرآن ثمره طیبه‌اى از جمله ثمرات این دفاع با ارزش است که ابن قتیبه شجاعتش را در مبارزه علیه شک و تردید فلسفى نشان داد. تردیدهاى فراوانى که در پیرامون قرآن پیدا شده بود و بدگویی‌ها و افترائاتى که به‌سوى آن سرازیر گشته بود او را به وحشت انداخت و بیم از آن داشت که پایان این کار براى جوانان کم‌تجربه زیان ببار آورد، ازاین‌رو خویشتن را -براى از بین بردن آن شکوک و شبهات و بیان کردن کجی‌هاى آن و رد مکر آن‌ها به خودشان- به خطر انداخت. بیان رسا و محکم او که با ممارست و سخت‌کوشى بدان دست یافته بود و همچنین توانایى بر نقد علمى و معارف و آگاهی‌هاى کامل و احاطه بر مدارک و مآخذ و نیز وسعت اندیشه وى که بر ادبیات، فرهنگ و تمدن «فارسى و عربى» اثر گذاشت، همه عواملى است که او را در این امر یارى کرد[۲].
وی همچنین به سه نسخه مورد استفاده در تحقیق و تصحیح آن اشاره کرده و ادامه داده است: محققاً در شرحى که براى این کتاب نوشتم نسبت به استخراج ابیات آن اصرار ورزیدم و سعى کردم مأخذ دقیق آن را از کتب ادب و تفسیر معرفى و برحسب ضرورت بحث، آراى گوناگون را نقل و به آنچه نقل نکردم، اشاره کنم و قصد من در این کار، محکم ساختن نظریه‌اى یا توهین گفتارى، یا تفصیل مجملى و یا توضیح مبهمى و یا اشاره به منشأ اندیشه‌اى و یا اتفاق خاطرى است تا کسى که این کتاب را مطالعه مى‌کند به بیان ابن قتیبه درباره مشکلات قرآن آگاهى و اعتماد کامل حاصل کند و بر شناخت مسائلى که ابن قتیبه عرضه کرده احاطه پیدا کند و بر تمام آراء و نظریه‌ها در مورد موضوعات مختلف تسلّط یابد[۳].
ناسخ کتاب، پس از فراغت از نگارش نسخه‌ای از کتاب در سال 532ق، چنین نوشته است: «در پایان کتاب المشکل تفسیر برخى از احادیث و امثله‌اى که در آن آمده بود یافتم و آن را به کتاب ملحق کردم». این بخش در پایان نسخه عربی تحقیق ابراهیم شمس‌الدین بدون عنوان و بدون این‌که در فهرست انتهای کتاب به آن اشاره شود آمده است. مترجم در انتهای ترجمه اثر آن را با عنوان «اضافات و ملحقات» آورده است.[۴].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- دینوری، ابن قتیبه، تأویل مشکل القرآن، تحقیق ابراهیم شمس‌الدین، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الاولی، 1423ق.