أصول تركيب الأدوية

أصول ترکیب الأدویة
پدیدآوران	عباس، نجلاء قاسم (محقق) نجیب سمرقندی، محمد بن علی (نویسنده)
ناشر	الجمهوریة العراقیة، وزارة التعليم العالي و البحث العلمی، جامعة بغداد، مرکز إحياء التراث العلمی العربي
مکان نشر	بغداد - عراق
سال نشر	1405 ق یا 1989 م
چاپ	1
موضوع	دارو سازی دارو شناسی
زبان	عربی
تعداد جلد	1

اصول تركيب الادویة تألیف نجيب‌الدين محمد بن على بن عمر سمرقندى (متوفى 619ق) را بايد از جمله قرابادينها شمرد.

سمرقندى در مقدمه کتاب مى‌گوید كه تقرب به خداوند متعال به هر وسيله‌اى واجب است و چه بهتر كه این وسيله، وسيله‌اى باشد كه نفع آن به عموم مردم برسد و سپس دانش طب را ذريعه‌اى برای تقرب به خداوند بيان مى‌كند. وى انگيزه‌اش را از نگارش این اثر نگارش کتابى مفيد و سهل الوصول در رابطه با ادویه و اصول تركيب آن دانسته است.

ساختار

کتاب مشتمل بر یک مقدمه تحقيقى و 19 باب است. مصحّح در مقدمه‌اى كوتاه مطالبى پيرامون زندگى مؤلف و آثار او، شيوه تصحيح کتاب و اصول تركيب ادویه و جايگاه آن نگاشته است.

مؤلف در بعضى از ابواب به ساخت نوعى خاص از دارو مى‌پردازد و در بعضى ديگر به داروهایى برای بيمارى خاص اشاره مى‌كند. وى نسخه‌هایى را همراه با خواص آنها و شيوه ساخت و تركيب ادویه ذكر مى‌كند. همچنين به نحوه و زمان مصرف بعضى از داروها نيز اشاره مى‌كند. در ابتداى بعضى از بخش‌ها نيز به بعضى مباحث كلى مرتبط با آن بخش مى‌پردازد.

گزارش محتوا

مبحث تركيب ادویه (قرابادين) از مباحث مهم در طب است، چرا كه در درمان بيمارى‌ها آنچه بيش از همه مورد توجه است داروها است كه ساخت داروها نيز بدون آشنايى و تسلط بر مباحث تركيب ادویه امكان‌پذير نيست. سمرقندى نيز با توجه به این اهمیت به تحرير این کتاب همت گماشته است.

مؤلف در نگارش این اثر سعى نموده اولاً موارد كاربردى و سودمند را نقل كند، از اين‌رو این اثر در مقايسه با بسيارى از کتاب‌هاى قرابادين ديگر مختصر و موجز است. ثانياً سعى كرده مباحث مهم و اصلى را از قلم نيندازد به همین سبب -با وجود اختصار- اثرى جامع است.

افزون بر اين، شيوه بيان مطالب و نثر ساده و روان مؤلف نيز مطالعه کتاب را برای كسانى كه به زبان عربى آشنايى دارند سهل مى‌كند.

وضعيت کتاب

کتاب به همت نجلاء قاسم عباس و بر اساس سه نسخه خطى موجود در کتابخانه موزه عراق تصحيح و تحقيق شده است.

علاوه بر تصحيح متن، تدوین و تنظيم فهرست مصطلحات طبى، فهرست ادویه گياهى، فهرست ادویه معدنى، فهرست داروهاى مركب و معرفى اوزان به كار رفته در متن کتاب و بيان معادل امروزى این اوزان از ديگر كارهایى است كه محقق این اثر انجام داده است. فهرست مطالب نيز در انتهاى کتاب آمده است.

پاورقى‌هاى نسبتاً مفصل این اثر پيرامون اختلاف نسخ، توضيح و شرح لغات، مفردات و امراض تدوین شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب