دینوری، احمد بن داود

دینوری، احمد بن داود

نام	دینوری، احمد بن داود
نام های دیگر	ابو حنیفه الدینوری دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت	282 هـ.ق
اساتید
برخی آثار	الاخبار الطوال / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
کد مولف	AUTHORCODE1490AUTHORCODE

«ابوحنيفه احمد بن داود بن ونند دينورى»، از ناحيه دينور بوده، لذا نسبت او دينورى است.

ياقوت حموى نام پدربزرگش را ونند ثبت كرده است و در كتاب‌هاى تازه چون «الأعلام» زركلى و «تاريخ ادبيات» استاد دكتر ذبيح‌الله صفا نيز همين‌گونه آمده است.

سال تولدش در كتاب‌هاى قديمى ثبت نشده است. بروكلمان در مقاله دائرةالمعارف اسلام، تولد ابوحنيفه را در دهه اول قرن سوم هجرى مرجح دانسته است.

ياقوت، مرگ او را در شب دوشنبه، چهار شب باقى مانده از جمادى‌الاولى 282 و به روايتى ديگر 281 و به قولى ديگر پيش از 290 نوشته است و بهمين سه صورت در كتاب‌هاى ديگر هم آمده است؛ مثلا مرحوم حاج شيخ عباس قمى در آثار خود مى‌نويسد: ابوحنيفه پيش از دويست‌ونود درگذشته است.

دينور: اين كلمه به كسر دال و سكون يا و نون و فتح واو و سكون راء صحيح است. ابن خلكان مى‌گويد: سمعانى در انساب آن را به فتح دال ضبط كرده، ولى صحيح نيست.

اين شهر ميان كنگاور و كرمانشاه قرار داشته و وسعت آن، دوسوم همدان و مدت‌ها به «ماه كوفه» مشهور بوده است. ساكنان آن آميزه‌اى از ايرانيان و اعراب بوده و قبيله كرد شوهجان اطراف آن مى‌زيسته‌اند.

دينور از قرن چهارم هجرى، رو به ويرانى نهاد و در قرن هشتم هجرى پس از هجوم تيمور به‌كلى ويران شد.

دومرگان و شتراوس از ويرانه آن بازديد كرده‌اند و براى اطلاع بيشتر بايد به مقاله شترك در دائرةالمعارف اسلام مراجعه كرد.

به گفته ياقوت حموى، گروهى بسيار از اهل ادب و حديث به اين شهر منسوبند. فريد وجدى غير از ابوحنيفه و ابن قتيبه، پنج دانشمند ديگر را كه به دينورى معروف بوده‌اند، نام برده است.

مقام علمى و ادبى ابوحنيفه دينورى:

او در انواع علوم و فنون متداول عصر خود، صاحب‌نظر بوده و كتاب نوشته است. نديم، در الفهرست مى‌گويد: در نحو، لغت، هندسه، حساب، نجوم اهل نظر بوده و پانزده جلد از كتاب‌هاى او را به شرح زير نام مى‌برد:

1. كتاب النبات؛

2. كتاب الفصاحة؛

3. كتاب الأنواء؛

4. كتاب القبلة و الزوال؛

5. كتاب حساب الدور؛

6. كتاب الرد على لغذة الإصفهاني؛

7. كتاب البحث في حساب الهند؛

8. كتاب البلدان؛

9. كتاب الجمع و التفريق؛

10. كتاب الجبر و المقابلة؛

11. كتاب أخبار الطوال؛

12. كتاب الوصايا؛

13. كتاب نوادر الجبر؛

14. كتاب الشعر و الشعراء؛

15. كتاب ما يلحن فيه العامة.

تذكره‌نويسان و دانشمندان دوره‌هاى بعد كتاب‌هاى ديگرى هم براى او نوشته‌اند. ياقوت در معجم الأدباء باآنكه سخن خود را از قول نديم نقل مى‌كند، علاوه بر كتاب‌هاى بالا، كتاب‌هاى زير را هم آورده است:

16. كتاب الباه؛

17. كتاب الكسوف؛

18. كتاب إصلاح المنطق.

سپس از قول ابوحيان توحيدى كتابى هم در تفسير قرآن به او نسبت مى‌دهد و به اين ترتيب، نوزده كتاب براى او شمرده است.

صفدى دانشمند قرن هشتم و فلوگل خاورشناس قرن نوزدهم، كتاب ديگرى به نام البيان و رساله مختصرى در طب را نيز از او دانسته‌اند (مهدوى دامغانى، محمود، ص12-14).

منابع مقاله

مهدوى دامغانى، محمود، ترجمه أخبار الطوال، چاپ چهارم، 1371، نشر نى، تهران.

وابسته‌ها

الأخبار الطوال / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده

اخبار الطوال (ترجمه) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده

النبات / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده

کتاب النبات / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده